ARQ Kenniscentrum Oorlog, Vervolging en Geweld

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden meer dan 200.000 vrouwen door de Japanners gedwongen tot prostitutie. Internationale organisaties willen materiaal over de ‘troostmeisjes’ op laten nemen in het register van het UNESCO Memory of the World programma. Dit zorgt voor spanningen met Japan.

Het beeld over de de kolonisatieoorlog in Indonesië staat in Nederland ter discussie. Maar hoe wordt dit verleden in de schoolboekjes verteld? Wat leren onze kinderen erover op school? Het Nationaal Comité 4 en 5 mei gaf docentopleider Marc van Berkel de opdracht om dit uit te zoeken.

De dekolonisatieoorlog in Indonesië en de koloniale erfenis staan in de belangstelling.

Terwijl de regering nieuw onderzoek naar de dekolonisatieoorlog aankondigt, is het beeld over de Tweede Wereldoorlog in Nederlands-Indië en de dekolonisatie van Indonesië in de schoolboeken nog steeds gedateerd.

Een gemiste kans.

Deze geschiedenis is namelijk de perfecte casus om multiperspectiviteit en burgerschap te illustreren.

Het prachtige Kastanjeplein in de Oosterparkbuurt van Amsterdam is op 4 mei omgebouwd tot een rituele herdenkingsplek. De veertien enorme kastanjebomen op het plein hangen vol met slingers, gemaakt van proppen oud papier. Elke prop symboliseert een verhaal dat nooit werd verteld, een leven dat vanuit de onzichtbaarheid vandaag in het licht wordt gebracht. 2800 Joden werden vanuit deze buurt weggevoerd naar concentratiekampen en overleefden de Tweede Wereldoorlog niet.  

Herdenken draagt voor een oorlogsgetroffene bij aan verwerking van traumatische ervaringen. Tenminste, dat wordt vaak aangenomen. Maar na een literatuur review blijkt dat er nauwelijks cijfers zijn die dit ondersteunen en soms lijkt het tegendeel waar.

De Amerikaanse historicus Timothy Snyder trekt vanuit zijn kennis van en visie op de Tweede Wereldoorlog en de jaren dertig twintig lessen ter bestrijding van fascistische tendensen in de huidige Verenigde Staten. Twee lessen verdienen speciale aandacht: instituten verdedigen en beroepsethiek hoog houden.

De dekolonisatieoorlog in het voormalig Nederlands-Indië zorgt nog steeds voor veel debat. Dit is niet in de laatste plaats te danken aan het optreden van advocate Liesbeth Zegveld. Na jarenlang procederen wist zij gedaan te krijgen dat de Nederlandse staat Indonesische weduwen en kinderen van mannen die door Nederlandse militairen standrechtelijk zijn geëxecuteerd een schadevergoeding moet betalen. Een gesprek over de mensen voor wie Zegveld opkomt.

Hoewel de Tweede Wereldoorlog zeventig jaar geleden is afgelopen, heeft de oorlog nog steeds invloed op mensen. Niet alleen op hen die de jaren 1940-1945 zelf hebben meegemaakt, maar ook op hun nakomelingen. Waar kunnen deze mensen terecht als ze geen behandeling nodig hebben, maar wel iets willen doen met het oorlogsverleden van hun familie? In dit kortlopend onderzoek inventariseerde Sinke welke activiteiten er worden aangeboden voor de tweede en derde generatie. Het is voor het eerst dat dit wordt onderzocht voor alle groepen naoorlogse generaties.