ARQ Kenniscentrum Oorlog, Vervolging en Geweld

Programmamaker Nira Kakerissa is zwanger van haar eerste kind.

Het is de aanleiding om eindelijk eens het familieverhaal van haar Molukse grootouders uit te zoeken. Het resultaat was de driedelige serie Verleden Tijd die dit voorjaar te zien was op televisie.

Sommige mensen leven nog dagelijks met de gevolgen van de Tweede Wereldoorlog.

Dit geldt met name voor de eerste generatie, zij die de Tweede Wereldoorlog als kind of (jong)volwassene hebben meegemaakt. Deze generatie, die ons de komende jaren zal ontvallen, geeft hun oorlogsverleden aan volgende generaties door. Maar wat geven ze dan door? En op welke manier?

Hoe betrek je jongeren bij de geschiedenis en herinnering van de Tweede Wereldoorlog? Hoe maak je hen bewust van de maatschappelijke implicaties van vervolging, uitsluiting en discriminatie, maar ook van de impact van hun eigen keuzes en gedrag? Willemien Meershoek, directeur van Nationaal Monument Kamp Amersfoort, vertelt over het vernieuwde Herinneringscentrum.
 

Hoe moeilijk het is om als interviewer neutraal te blijven wanneer je met overlevenden en daders van genocide spreekt, ondervond Bart Nauta vijf jaar geleden in Rwanda. ‘Waarom moest ik zo nodig hun pijn oprakelen? Wie dacht ik dat ik was?’

Al jaren heb ik de gewoonte om ’s avonds een wandeling te maken – een moment om mijn gedachten te ordenen. Een aantal maanden geleden moest ik me plotseling haasten: voor 21.00 uur moest ik binnen zijn. Waar ik eerdere maatregelen zonder morren respecteerde, had ik hier veel meer moeite mee: wat kon er nu eigenlijk gebeuren? Kon ik echt mensen besmetten, buiten op straat in een toch al doodstille stad?

De manier van herdenken is met de jaren veranderd.
Langzaamaan krijgen ook Duitsers een rol. „Ik denk dat globaal de helft van onze leden er moeite mee heeft.”

Voor de tweede keer vindt de Dodenherdenking plaats op een lege Dam.

Herdenken heeft niet alleen te maken met wat was, maar ook met wat is, zeggen historici.

In 2020 was het 25 jaar geleden dat de enclave Srebrenica viel. De ervaringen uit deze periode leven nog sterk bij de Dutchbat III-veteranen. Een deel van hen ervaart nog steeds problemen in het dagelijks leven als gevolg van deze missie. In opdracht van het ministerie van Defensie heeft ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum een onderzoek onder Dutchbat III-veteranen uitgevoerd.

Op 14 december 2020 is het onderzoeksrapport aan de minister van Defensie overhandigd.

Waarom wilde je directeur van vfonds worden?

‘Na negen jaar directeur te zijn geweest bij Humanity House, was ik toe aan wat anders. Toen ik hoorde dat deze plek vrij kwam, dacht ik meteen: dat is interessant! Ik zou in hetzelfde domein blijven werken, maar in een totaal andere, meer overkoepelende rol. Er was veel te doen bij vfonds in aanloop naar 75 jaar vrijheid en er moest een nieuw beleidsplan worden ontwikkeld.’

In de Democratische Republiek Congo wordt seksueel geweld grootschalig toegepast om de gemeenschap te onderdrukken. 

De psychosociale gevolgen voor de vrouwen, meisjes en mannen die hier slachtoffer van worden zijn enorm. Uit onderzoek blijkt dat overlevenden de weg naar psychologische hulp vaak niet weten te vinden, of niet durven op te zoeken.