ARQ Kenniscentrum Oorlog, Vervolging en Geweld

Kinderen van ouders die tijdens de Tweede Wereldoorlog de kant van de Duitse bezetter kozen (of daarmee werden geassocieerd) kunnen te maken hebben (gehad) met individuele of gezinsproblematiek die kan samenhangen met het oorlogsverleden van hun ouders.1 Kinderen die voor of in de oorlog geboren zijn hebben in of direct na de oorlog zelf ook vaak zeer ingrijpende ervaringen meegemaakt, bijvoorbeeld tijdens een vlucht naar Duitsland toen het einde van de oorlog naderde, of in opvangtehuizen als beide ouders waren geïnterneerd.

Kinderen van ouders die tijdens de Tweede Wereldoorlog de kant van de Duitse bezetter kozen (of daarmee werden geassocieerd) kunnen te maken hebben (gehad) met individuele of gezinsproblematiek die kan samenhangen met het oorlogsverleden van hun ouders.1 Kinderen die voor of in de oorlog geboren zijn hebben in of direct na de oorlog zelf ook vaak zeer ingrijpende ervaringen meegemaakt, bijvoorbeeld tijdens een vlucht naar Duitsland toen het einde van de oorlog naderde, of in opvangtehuizen als beide ouders waren geïnterneerd.

Een interview met klinisch psycholoog en psychotherapeut Anton Hafkenscheid over de naoorlogse generatie.

Dit artikel verscheen eerder in GGZ Vaktijdschrift, 2024;1(7):18-21, DOI: 10.31739/GGZV.2024.1.18.

Toen ik onlangs hoorde van het overlijden van Trijneke Blom-Post op 90-jarige leeftijd, gingen mijn gedachten terug naar de boeken die ik over haar vader Johannes Post las en naar de indrukwekkende documentaire die over de kinderen van deze verzetsstrijder is gemaakt.

Michel onderging als een van de eersten in Nederland MDMA ondersteunde psychotherapie.
‘Zonder deze therapie had ik niet het leven kunnen hebben dat ik nu leid.’

Psychiater en cultureel antropoloog Mario Braakman behandelt in Nederland kindsoldaten. Hij raakte betrokken bij het proces van het Internationaal Strafhof tegen de Oegandese ex-kindsoldaat en rebellenleider Dominic Ongwen. ‘Je schrikt je suf als je ziet wat er in die
zaak door psychiaters is gezegd.’

De afgelopen twee jaar hebben scanmachines, met gemiddeld zo’n 152.000 scans per week, overuren gedraaid om de dossiers van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) te digitaliseren. Dit archief is het meest geraadpleegde en grootste archief over de Tweede Wereldoorlog in Nederland en bevat dossiers van personen die verdacht werden van collaboratie met de Duitse bezetter. In die dossiers staat echter ook vaak informatie over slachtoffers. Op 1 januari 2025 zal het eerste deel van het archief online doorzoekbaar zijn.

Begin dit jaar was ik samen met mijn collega David in Burundi. Daar gaven we een workshop in academisch schrijven voor Burundese en Congolese onderzoekers, artsen, psychologen en docenten. Zij zijn op hun gebied, als psycholoog of sociotherapeut, of als mensenrechtenverdedigers in het door conflict geteisterde Oost-Congo, de experts binnen hun werkveld, de professeurs de terrain. David en ik begeleidden hen in het schrijven van een wetenschappelijk artikel. Dit om hun kennis met de academische wereld te delen, een wereld veelal bewoont door onderzoekers uit de Global-North.

Oorlog, geweld en (gedwongen) migratie kunnen door meerdere generaties heen voelbaar blijven. Steeds beter begrijpen wij wat deze thema’s met individuen, families en samenlevingen doen. ARQ Centrum’45 heeft sinds de jaren ’80 gespecialiseerde psychologische zorg voor mensen van deze naoorlogse generatie.

Er heerst een serene sfeer in de woonkamer van het karakteristieke huis in Zwolle. Muziek uit de zeventiende eeuw, in een modern jasje, klinkt uit de speakers. ‘Dit is  L’Arpeggiata, ken je dat? Ik vind dat heerlijk. Oud en nieuw komen daarin samen.’ Kleine kans dat ik dat kende. Goed klonk het wel. Anton Hafkenscheid werkt al bijna 40 jaar als klinisch psycholoog en psychotherapeut bij het Sinai Centrum, een landelijk expertisecentrum voor trauma gerelateerde klachten en PTSS.