ARQ Kenniscentrum Oorlog, Vervolging en Geweld

Meer dan 75 jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog melden zich nog steeds nieuwe leden aan bij de Vereniging Kinderen van Verzetsdeelnemers 1940-1945. Hoe komt dat en wat betekent de vereniging voor haar leden? Een gesprek met de voorzitter en
secretaris over de waarde van (h)erkenning. ‘Onze band is zo sterk.’

‘Ik ben opgegroeid in een familie die anders is dan andere families’. Zo begint auteur en filmmaker Natascha van Weezel haar boek over kleinkinderen van de Holocaust. Het is een uitspraak die veel Joden zullen herkennen en voor sommigen zelfs verder strekt: Ik ben anders dan anderen. Dit artikel gaat over wat het voor Joden betekent om Joods te zijn en is gebaseerd op interviews met medewerkers en cliënten van JMW.

Sinds oktober 2020 is Thom de Graaf voorzitter van de Stichting Nationale Herdenking 15 augustus 1945. Hoe ziet hij de toekomst van deze herdenking? ‘Ik ben ervan overtuigd dat de intentie en de kern van de nationale herdenking hetzelfde blijft.’

Een gesprek over het belang van onderzoek voor het welzijn van de Joodse gemeenschap en de bestrijding van antisemitisme. 

Bart Wallet en Eddo Verdoner bekleden allebei sinds dit jaar (2021) een gloednieuwe functie: Bart Wallet is benoemd tot Hoogleraar Joodse Studies aan de Universiteit van Amsterdam en Eddo Verdoner is Nationaal Coördinator Antisemitismebestrijding. De een vanuit de universiteit en de ander vanuit politiek Den Haag, proberen zij bij te dragen aan een sterk en veerkrachtig Joods Nederland.

Ooggetuigen zijn onverminderd populair. Hoe minder er zijn, hoe meer we ons vastklampen aan hun verhalen. Tegelijk zoeken we naar manieren om die verhalen ‘levend te houden’ als de ooggetuigen er niet meer zijn. Theater biedt letterlijk een podium voor deze verhalen. De laatste jaren worden er in Nederlandse theaters steeds vaker voorstellingen gespeeld waarin ooggetuigen en hun verhalen een prominente rol innemen.

Hoe kan ook in de toekomst de psychosociale zorg aan Joods Nederland gegarandeerd en zelfs verdiept worden? Dat is de inzet van een samenwerking tussen JMW en ARQ Kenniscentrum Oorlog, Vervolging en Geweld.

Onlangs verscheen in dat kader een rapport over de rol van JMW. Hieronder enkele conclusies.

Dodenherdenking op 4 mei en de Indiëherdenking op 15 augustus zijn bekende nationale herdenkingsdagen. Ook persoonlijke data kunnen in het teken staan van herdenking, zoals de dag waarop een geliefde werd weggevoerd. Herdenken van de Tweede Wereldoorlog is voor veel ouderen ingrijpend en emotioneel, maar tegelijk ook waardevol en belangrijk. In deze folder wordt informatie aangereikt voor zorgverleners over de betekenis van en gevoelens rondom herdenken voor Indische en Molukse ouderen.

Dodenherdenking op 4 mei, de Nationale Indië-herdenking op 15 augustus of de Internationale Holocaustherdenking op 27 januari zijn bekende herdenkingsdagen. Ook persoonlijke data kunnen in het teken staan van herdenking, zoals de dag waarop een geliefde werd weggevoerd. Herdenken is voor veel ouderen ingrijpend en emotioneel, maar tegelijk ook waardevol en belangrijk.

In april en mei 1945 vond een massale zelfdodingsgolf plaats onder tienduizenden Duitse burgers. Historicus Florian Huber (1967) schreef erover in Kind, beloof me dat je de kogel kiest. We spraken hem over deze gebeurtenissen en hoe daar in Duitsland mee wordt omgegaan: ‘Het duurde niet lang voor ik erachter kwam dat dit een reusachtig probleem was, waarover nooit is gesproken.’

Op zondag 22 augustus sprak Bart Nauta, onderzoeker bij ARQ en eindredacteur van Impact Magazine, op de eerste gezamenlijk herdenking van de Japanse Vrouwen- en Jongenskampen op Bronbeek. Lees zijn toespraak over de betekenis van het Indische oorlogsverleden hier terug.