‘Rituelen kunnen helpen bij loslaten, juist doordat ze houvast geven’

Hoe geven rituelen betekenis na ingrijpende gebeurtenissen? Journalist Anna Deems sprak voor Impact Magazine met vier mensen over de waarde van rituelen.

 

Intervieuw met 

  • Marjolijn Engelhard (48) is beeldend therapeut bij ARQ Centrum’45
  • Menachem Sebbag (53) is hoofdkrijgsmachtrabbijn bij Defensie
  • Medea Moons (39) is studio director bij het Franse modehuis Maison Margiela
  • Frans Kurstjens (67) was raadsman bij Defensie in Bosnië en Afghanistan

Column : Afscheidsritueel

Er is een foto van. We staan op het voetbalveld van een school, een paar honderd meter bij de kliniek vandaan. We zijn met een bont gezelschap: de lieve, intellectuele psychiater; de betrokken verpleegkundig specialist; een vijftal enthousiaste sociotherapeuten; de zorgzame maatschappelijk werkster; de bevlogen arts; de joviale kliniekcoördinator; vier Afghaanse kinderen vanuit de gezinskliniek; een aantal stoere, getraumatiseerde Nederlandse veteranen en ik.

Samenkomsten en Joodse rituelen tijdens lockdowns

Voor zijn masterscriptie onderzocht Joost Blokker Joodse rituelen tijdens de covidpandemie. Hoe werden de eeuwenoude gebruiken vertaald naar deze crisis en hoe werd het gevoel van samenzijn in stand gehouden?

 

Een laatste groet op anderhalve meter

Zoals de hele samenleving tijdens de pandemie op z’n kop kwam te staan, moest ook de uitvaartsector improviseren. Rouwen gebeurde op afstand, het aantal gasten was beperkt. Wat waren de gevolgen van die ingrijpende veranderingen? Een dubbelinterview. ‘De kracht van het ritueel is eens te meer duidelijk geworden.’

 

Intervieuw met Bertine Mitima-Verloop en Guus Sluiter.

Column : Een beetje Bali naar Nederland?

Iedereen die ooit op Bali is geweest, kent de mooie optochten waarschijnlijk wel. Honderden mannen, vrouwen en kinderen lopen in hun mooiste kleren, de kleuren op elkaar afgestemd. Er worden mooie bonte offers gedragen en een lopend orkest speelt gamelan muziek. Er wordt een 3 meter houten hoge toren gedragen door een groep jonge mannen. De toren is kleurrijk maar als je goed kijkt zie je dat er bovenop een lichaam in een doodskist ligt. De optocht begint serieus en geordend, maar eindigt in een vrolijke georganiseerde chaos.

Kenmerken van rituelen

Rituelen ontstaan vaak na momenten van verlies of andere schokkende gebeurtenissen. Bloemen worden neergelegd na een tragisch ongeluk; een protestmars wordt gelopen na zinloos geweld; of een begraafplaats wordt bezocht ter nagedachtenis aan degenen die omkwamen in de Tweede Wereldoorlog.

 

Maar waarom doen wij eigenlijk aan rituelen? Wat hebben rituelen te bieden op momenten van rouw en verlies?

 

Veerkracht bestaat niet

In de afgelopen 20 jaar heeft de wereld te maken gehad met ernstige bedreigingen van de samenleving zoals de COVID-19-pandemie, klimaatverandering en oorlog. Zulke ingrijpende stressvolle en traumatische ervaringen kunnen individuen op talloze manieren negatief beïnvloeden en hebben vooral sterke gevolgen voor degenen die in dergelijke omstandigheden opgroeien. Ingrijpende jeugdervaringen, of jeugdtrauma, zijn de sterkste voorspellers van problemen op latere leeftijd, waaronder leerproblemen, (geestelijke) gezondheidsproblemen, gedragsproblemen, criminaliteit en zelfmoord.

Kolonialisme trok nog heel lang sporen in Indonesië

Op 17 augustus 1945 werd de onafhankelijke Republiek Indonesië uitgeroepen. Op 27 december 1949 legde Nederland zich daar, na een bloedige strijd, bij neer. Maar nog decennia lang trok het koloniale verleden diepe sporen in het onafhankelijke Indonesië.

 

De Onbekende Kinderen van Kamp Westerbork

Rob Trip gaat op zoek naar het bijzondere verhaal van de groep Onbekende Kinderen. Deze 51 opgepakte Joodse kinderen zitten in de zomer van 1944 in de weeshuisbarak van Kamp Westerbork.  Op één na overleven deze jonge kinderen drie concentratiekampen. En dat terwijl ze zonder hun ouders zijn en de Duitsers jarenlang op grote schaal kinderen de gaskamers insturen. Hoe kan het dat deze groep het wel overleeft? Wat hebben ze meegemaakt? Hoe is het hen vergaan na de Tweede Wereldoorlog?

 

#1 - Een peuter achter tralies

#2 - De trein naar Bergen-Belsen

Narratieve exposuretherapie

Na één of meer traumatische ervaringen kan iemand een posttraumatische-stressstoornis (PTSS) ontwikkelen. Behandeling van eerste keuze is doorgaans prolonged exposure (PE). Een andere bewezen effectieve behandeling van PTSS is narratieve exposuretherapie (NET). Net als PE richt NET zich tijdens de exposure op het activeren van het angstnetwerk, op habituatie en op cognitieve herevaluatie. Daarnaast richt NET zich op de integratie van de traumatische herinnering in het autobiografische geheugen.

Pagina's