Deel 2: De national Fire Service No 4 Overseas Colums, een mobiele colonne bestaand uit burgerbrandweerlieden die de militaire eenheden ondersteunde

De Tweede Wereldoorlog heet niet voor niets een wereldoorlog. In bijna alle hoeken en gaten van onze aardbol was wel een of andere strijd gaande.

In de WO2-zoekmachine Oorlogsbronnen.nl komen miljoenen bronnen uit tientallen verschillende erfgoedcollecties samen. Iedere bron kent een eigen verhaal en achter elk verhaal schuilen verschillende bronnen. Onderzoek uitgelicht licht vanaf nu elke editie een bron uit die verband houdt met het besproken thema. Dit keer in ‘Oorlogsbron uitgelicht’: de heimelijk vastgelegde Joodse Ordedienst (OD) van Westerbork. Zijn leden van de OD slachtoffers, daders of al dan niet meewerkende omstanders?

Over de massale moord op Joodse psychiatrische patiënten in Nederland, zoals die in Het Apeldoornsche Bosch, is al veel bekend. Nieuw is het gegeven dat ook de sterfte onder andere patiënten in de psychiatrie groot was tijdens de oorlogsjaren. Onderzoekers Cecile aan de Stegge en Marco Gietema wisten onlangs door nauwgezette kwantitatieve analyses boven water te krijgen dat in de Willem Arntsz Hoeve, een grote psychiatrische inrichting in Den Dolder, tijdens de oorlog veel meer patiënten stierven dan in de jaren daarvoor.

Heel lang was de driedeling daders-slachtoffers-omstanders van Raul Hilberg leidend in het academisch denken over de Jodenvervolging. De vraag is echter of deze categorieën wel toereikend zijn, omdat ze weinig ruimte bieden aan veranderingen door de jaren heen, aan ambivalenties of tegenstrijdige gedragingen. Voortbordurend op Hilbergs werk hanteren wetenschappers sinds een paar jaar daarom een meer dynamisch perspectief, dat de Holocaust benadert als een diffuus sociaal proces.