'Dag meneer, komt u ons maar gauw achterna, dan kunt u ons in Polen weer lesgeven!'   Bron: fragment uit het 'dagboek' van leraar Hens Lindeman.

Dit zegt een leerling tegen haar docent bij haar afscheid van de Joodse school. Ik word er koud van. In mei 2021 stuurde mijn broer me een mail. Hij vertelde dat hij op een Israëlische website het oorlogsdagboek had gevonden van de collega van onze vader, Hens Lindeman (officieel Henri Lindeman).

Vincent de Kom is de achterkleinzoon van Anton de Kom. Anton de Kom is een bron van inspiratie in het leven van Vincent, om zich zelf in te zetten voor een rechtvaardige wereld: ‘Ik sta op de schouders van een gigant, elke dag’.

In het leven van het echtpaar Martine Letterie en Rinke Smedinga is de oorlog elke dag aanwezig. De opa van Martine is vermoord in concentratiekamp Neuengamme. De vader van Rinke was overtuigd nazi: NSB-lid, volgde de SS-opleiding, was bewaker in Kamp Westerbork en trad aan het eind van de oorlog in dienst bij de Ordnungspolizei van het Duitse leger.

Sinds een aantal maanden groeit er een klein jongetje in mijn buik. Wat had ik dat graag aan mijn grootouders verteld! Helaas zijn zij al jaren geleden overleden. Toch fantaseer ik af en toe over hun reactie. Zouden ze net zo blij zijn geweest als 36 jaar geleden, toen mijn moeder hen vertelde dat ze in verwachting was van mij?

Natuurlijk waren ze in de eerste plaats dolgelukkig dat ze opa en oma werden, maar ik vermoed dat er meer aan de hand was. Eindelijk waren er weer drie generaties in onze familie. Nieuw leven helpt tegen de dood. Hitler had definitief niet gewonnen.