Het samenleven van twee partners waarvan de één getraumatiseerd is door de oorlog en daarnaast ook nog een andere culturele achtergrond heeft, bijvoorbeeld joods of Indisch, brengt een aantal potentiële problemen met zich mee. Gemengde huwelijken zijn over het algemeen kwetsbaarder dan homogene relaties, omdat verschillen in culturele achtergrond en traumatisering soms moeilijk te overbruggen zijn. Zo kunnen er zaken spelen die te maken hebben met bijvoorbeeld levensfaseproblematiek, waar de partners heel verschillend op kunnen reageren.

Over partnerrelaties, over jong-getraumatiseerden en over oorlogsgetroffenen is al veel geschreven, maar nog weinig over de combinatie van die drie onderwerpen. Ik ben geen theoretisch deskundige op dit gebied, maar ik heb wel praktische ervaring. Daarop is het onderstaande gebaseerd.

Inleiding

De partner van een oorlogsgetroffene is veelal de levensgezel(lin) van een existentieel getraumatiseerd mens. Dat wil zeggen van een man of een vrouw die in een situatie heeft verkeerd waarin leven en menszijn werden bedreigd, een situatie waaruit ontsnappen zeer moeilijk of onmogelijk was en waarvan het einde niet in zicht was.

Kahana (1992) heeft de kenmerken van een existentieel trauma als volgt beschreven:

1.    het totale leven en beleven wordt door de gebeurtenis ontwricht, er is geen veilig gebied meer over;

Een veteraan: ‘Bij mijn terugkeer uit Indonesië zat ik onder de malaria en was zwaar overspannen. Als mijn vrouw mij toen niet had opgevangen was ik er misschien niet meer geweest.’

Hen partner: ‘Na ruim veertig jaar samen zijn is er veel waar je niet meer bij nadenkt. Bijvoorbeeld dat je partner ziek is en daardoor altijd voor gaat. Je komt weinig toe aan je eigen leven en verlangens. Je hierin verdiepen helpt niet. Mijn man is door al zijn kwalen en lichamelijk ongemak zo op zichzelf gericht, datje het alleen maar kunt aanvaarden of ophoepelen.’

Meer dan 40 jaar na afloop van de Tweede Wereldoorlog is de vraag aktueel of er nog steeds een causaal verband kan bestaan tussen de inwerking van faktoren van toen en ziekten bij overlevenden nu. Het gaat daarbij vooral om klachten en verschijnselen, die door de betrokkenen pas na zo lange tijd in verband met hun oorlogservaringen worden gebracht en wel in die zin, dat zij een beroep doen op één van de sociale oorlogswetten. Dat betekent niet dat de verschijnselen pas nu manifest zijn geworden.

HET OORLOGSTRAUMA

In de wetenschappelijke diskussie over late psychische oorlogsgevol-gen wordt naar verhouding veel aandacht besteed aan de klachten die kunnen ontstaan. Bij de bestudering van late oorlogsgevolgen is het evenwel ook van belang aandacht te geven aan de traumatische ervaringen. Er wordt gewoonlijk van een traumatische ervaring gesproken indien deze na korte of langere tijd leidt tot psychische klachten, zoals in de vorm van het KZ-syndroom.

Het probleem van de psychiatrische beoordeling van oorlogsslachtoffers met het diagnostisch aspekt van de causaliteit en het taxatieaspekt van de invaliditeit wordt met name zichtbaar in de bedrijvigheid rond de aanvraag om een uitkering. De desiderata bij zo'n beoordeling voltrekken zich in een heel ander klimaat dan de hulpverlening. De keuze en verantwoording van wat we doen laten in beide situaties belangrijke verschillen zien, die rechtstreeks te maken hebben met het onderwerp dat ik in deze voordracht aan de orde wil stellen.

Beatrice L. Jongkind ¹

Joods Maatschappelijk Werk. Stichting 1940-1945, Pelita, Stichting Burger-Oorlogsgctroffcnen cn de Bond van Nederlandse Militaire Oorlogs- en Dienstslachtoffers zijn begeleidende instellingen voor oorlogsgetroffenen. Zij bieden professionele hulp, maar rnaken ook gebruik van vrijwilligers. Voor welke activiteiten werven zij vrijwilligers en waarom? En welke begeleiding bieden zij deze vrijwilligers⁷

Voorgeschiedenis

Wendie de Pater ¹

Inleiding

Het bieden van ondersteuning en deskundigheidsbevordering aan vrijwilligers die zich inzetten voor oorlogsgetroffenen, hun partners en kin deren is een belangrijke voorwaarde voor de kwaliteit van het werk dal zij doen. De erkenning die impliciet uitgaat van deze ondersteuning is daarbij waardevol en motiverend.

MH17 vanuit burgemeestersperspectief

Op het snijvlak van collectieve en individuele rouw