ARQ Centrum' 45

Eind oktober organiseerde ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum een symposium over moral injury, moreel trauma. Moreel trauma is een relatief nieuw begrip dat verwijst naar de morele nood die kan ontstaan wanneer professionals, in strijd met hun eigen normen en waarden, anderen schade berokkenen of niet kunnen ingrijpen wanneer anderen worden geschaad. Hoofdspreker bij het symposium was Nancy Sherman, hoogleraar filosofie aan de Georgetown Universiteit in Washington en auteur van onder andere Stoic Warriors, The Untold War en Afterwar – drie boeken over de morele aspecten van oorlogsvoering.

Wanneer ouders getraumatiseerd raken, kan de relatie met hun kinderen onder druk komen te staan. Tegelijkertijd beschikken beide ouders over manieren om de impact van traumatisering te ‘bufferen’. Door de inzet van een steunend netwerk bijvoorbeeld. Maar een veilige hechting tussen ouder en kind is het krachtigste schild.

De generatie die de oorlog als (jong)volwassene heeft meegemaakt, wordt steeds kleiner. Maar ze zijn er nog, negentigplussers die de jaren 40-45 te boven kwamen, ons land hielpen opbouwen, trouwden, gezinnen stichtten. Over de oorlog werd gezwegen, dóórgaan, was het devies. Het wrange is dat veel van hen op hoge leeftijd weer of alsnog last krijgen van dingen die ze in de oorlog hebben meegemaakt. Met het afnemen van hun gezondheid neemt ook hun geestelijke veerkracht af.

Oudere patiënten met posttraumatische stressstoornis (PTSS) kunnen profiteren van kortdurende traumatherapie. Dat concludeert Jeannette Lely naar aanleiding van haar promotieonderzoek.
Ze onderzocht de behandeleffecten van twee psychotherapeutische behandelingen bij ouderen – één gericht op het verleden, de ander op het heden – en concludeerde dat een beduidende

75 jaar na de Tweede Wereldoorlog zijn er nog steeds mensen die leven met de verschrikkingen ervan. Ook nu de hoogbejaarde overlevenden in hun laatste levensfase zitten, is het belangrijk oog te hebben voor de gevolgen van de oorlog. In de behandelpraktijk zie ik dat zij baat kunnen hebben bij traumatherapie. Hun verhalen blijven mij fascineren. 

Bij het uitpakken van de laatste verhuisdozen stond ik ineens met A little life van Hanya Yanagihara in mijn handen, een boek dat een aantal jaar geleden met veel lof is ontvangen en inmiddels een echte klassieker is geworden. Hoofdpersoon is de wees en latere advocaat Jude, die (volgens mijn snelle diagnose) lijdt aan een complexe PTSS. Het boek werkt toe naar de onthulling hoe Jude gewond is geraakt aan zijn rug - iets wat te maken heeft met nare mannen die hun handen niet thuis kunnen houden. Maar tot dat punt ben ik nooit gekomen.

Van verdringing van het oorlogsleed tot de oprichting van Stichting Centrum ’45 in 1973 en de emancipatie van het psychotrauma: Dirk Wepster, gepensioneerd klinisch psycholoog/psychotherapeut bij ARQ Centrum’45, vertelt.

Zo nu en dan worden er in het psychotraumaveld nieuwe begrippen geïntroduceerd die de klinische praktijk verhelderen en verrijken. Een dergelijk begrip is moral injury, een term die begin jaren ’90 werd geïntroduceerd door Jonathan Shay en waaraan inmiddels hele theorieën, onderzoeken en behandelingen zijn gewijd. Tijd om er eens nader kennis mee te maken. Wat is nou precies moral injury en wat kunnen we ermee?

Mijn kinderen en ik zijn dol op de palingpop van Nick en Simon. De kinderen omdat hun muziek makkelijk in het gehoor ligt, ik omdat bij Nick en Simon allerlei vormen van psychopathologie de revue passeren. In Masker bezingen zij bijvoorbeeld de borderline persoonlijkheidsstoornis (‘Van wit verander jij opeens naar zwart, en je buien gaan van droog naar boos’), en in Door jou, narcisme (‘Als jij je in de spiegel ziet, zie jij die ander niet’).

In deze e-learningmodule wordt allereerst ingegaan op de verschillende verschijningsvormen van dissociatie. Daarna wordt een weergave gegeven van de beschikbare diagnoses in de DSM-5 en volgt − ter ondersteuning van de diagnostiek en behandeling – een uitleg over de mogelijke diagnostische instrumenten. Tot slot wordt besproken wat de actuele stand van zaken is over de behandelingen van dissociatie bij PTSS.