In 2002 staat in Vrij Nederland een interview met kunstenaar Ronald Ophuis (1968). Bij het artikel staat een foto afgedrukt van Birkenau, een schilderij van een verkrachting door twee concentratiekampgevangenen in een verlaten barak. De scène roept weerzin op. een columnist uit Friesland trekt verdergaande conclusies en schrijft naar aanleiding van dit werk dat ophuis schildert als een doorgewinterde antisemiet.

Historicus Melching beoordeelt het boek Nazi-Duitsland en de joden van Saul Friedlander op zijn merites. Friedlanders historische visie op de holocaust en Hitler is tamelijk gangbaar en niet origineel, ontdekt Melching, maar ‘door het intensieve gebruik van primaire bronnen is de wijze waarop hij het verhaal vertelt wél bijzonder en zeker origineel te noemen.’ We worden door Friedlander tot in de kleinste details geïnformeerd over de Duitse jodenpolitiek en tegelijkertijd op de huid gezeten met verhalen van de slachtoffers¹.

Dit album vormt het vervolg op 'De ontdekking' (2003) en gaat verder met wat er met Esther, haar ouders en haar vrienden gebeurd is tijdens de Tweede Wereldoorlog. Omdat zij joden zijn, worden zij opgepakt en via het doorgangskamp Westerbork naar Auschwitz gezonden. Esther is ondergedoken, overleeft de oorlog en emigreert naar Amerika. Nu is zij weer in Nederland en vertelt aan haar kleinzoon Daniel en aan Jeroen, de kleinzoon van haar oude vriendin Helena, over de jodenvervolgingen.

In het recente publieke debat in Duitsland is er veel aandacht voor Duitsers als slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog. In diverse bijdragen wordt duidelijk gemaakt dat Duitse slachtofferverhalen een lange traditie hebben en dat aandacht voor het Duitse leed niet ten koste hoeft te gaan van het besef van Duitse schuld.