In het derde deel van dit essay beschrijft klinisch psycholoog Jackie June ter Heide hoe belangrijk het is om getroffenen te herinneren: want er moet een plaats zijn waar al het lijden, groot en klein, gezien of ongezien, wordt vastgelegd en nooit vergeten.

Begin dit jaar was ik samen met mijn collega David in Burundi. Daar gaven we een workshop in academisch schrijven voor Burundese en Congolese onderzoekers, artsen, psychologen en docenten. Zij zijn op hun gebied, als psycholoog of sociotherapeut, of als mensenrechtenverdedigers in het door conflict geteisterde Oost-Congo, de experts binnen hun werkveld, de professeurs de terrain. David en ik begeleidden hen in het schrijven van een wetenschappelijk artikel. Dit om hun kennis met de academische wereld te delen, een wereld veelal bewoont door onderzoekers uit de Global-North.

Misbruik, verwaarlozing, armoede en geweld hebben onmiskenbare en beschadigende effecten op kinderen. Door veerkracht, die ontstaat door het inzetten van persoonlijke en externe hulpbronnen, kunnen zij zich niettemin tot gezonde volwassenen ontwikkelen. ‘Veerkracht is dynamisch: het kan toenemen en afnemen. Aan de groei ervan kan iedereen bijdragen,’ zegt klinisch psycholoog en auteur Leony Coppens.

‘Ongeschreven regels die ertoe doen’, geschreven door maatschappelijk werker Bouke Kuurstra, gaat over Tilburgse Somaliërs en Eritreeërs die als vrijwilliger een ‘steppingstone’ zijn voor anderen. Kuurstra beschrijft de ervaringen van vrijwilligers van de ondersteuningsprojecten ‘Klokken gelijkzetten’ en ‘Asmara’, van MST|Mensen in Beeld Houden een stedelijk centrum voor maatschappelijke dienstverlening in Tilburg. Welke rollen hebben steppingstone vrijwilligers en welke rollen kunnen ze aannemen in een sociale context?