Geluiden uit de stilte : Onderzoek naar de doorwerking van (vermeende) collaboratie in de familiegeschiedenis

Kinderen van ouders die tijdens de Tweede Wereldoorlog de kant van de Duitse bezetter kozen (of daarmee werden geassocieerd) kunnen te maken hebben (gehad) met individuele of gezinsproblematiek die kan samenhangen met het oorlogsverleden van hun ouders.1 Kinderen die voor of in de oorlog geboren zijn hebben in of direct na de oorlog zelf ook vaak zeer ingrijpende ervaringen meegemaakt, bijvoorbeeld tijdens een vlucht naar Duitsland toen het einde van de oorlog naderde, of in opvangtehuizen als beide ouders waren geïnterneerd. Mensen kunnen in hun leven regelmatig zijn aangesproken op het oorlogsverleden van hun ouders. Dit kon leiden tot uitsluiting en stigmatisering. Door dergelijke ervaringen kan men zich medeplichtig of verantwoordelijk (gemaakt) voelen voor de keuzes van de ouders uit het verleden. Dit kan ook wantrouwen ten opzichte van de buitenwereld of gevoelens van schuld of schaamte over wat hun ouders hadden gedaan als gevolg hebben.

Een goed overzicht van deze groep anno 2024, de huidige problematiek waar ze mee te maken hebben en hun ervaringen met zorg en ondersteuning hiervoor ontbreekt. De ervaring leert dat klachten niet altijd herkend worden en geboden zorg niet altijd aansluit. Daarom is dit verkennend onderzoek uitgevoerd. Het onderzoek vormt de basis om de zorg en ondersteuning, met name in de reguliere zorg, in de komende jaren te versterken en te optimaliseren.

Daarnaast is een directe aanleiding voor dit onderzoek de openbaarmaking en digitalisering van het Centraal Archief Bijzondere Rechtspleging (CABR) in januari 2025. Met het oog op een mogelijke toename van klachten onder kinderen van (vermeende) collaborateurs is het belangrijk om meer zicht te krijgen op de doorwerking die dit verleden nog altijd heeft, hoe er vanuit de maatschappij tegen deze doelgroep wordt aangekeken, en welke zorg en ondersteuning gewenst is.