Begin dit jaar maakte de Nederlandse regering een ‘ruiterlijk gebaar’ om recht te doen aan de nagedachtenis van Anton de Kom (1898-1945). Door deze en andere ontwikkelingen is de bekendheid van de Surinaamse antikoloniale schrijver en verzetsheld anno 2021 tot grote hoogte gestegen. Hoe heeft de collectieve herinnering aan De Kom zich de afgelopen jaren ontwikkeld? En welke rol spelen de Tweede Wereldoorlog en het slavernijverleden daar in?

Heeft u nooit eens gedacht: kon ik de tijd maar bevriezen? Er zijn van die momenten die je voor eeuwig wilt laten duren. Maar er zijn andere momenten die je met de kennis van achteraf zou willen voorkomen. Momenten waarop je zou willen schreeuwen naar de mensen die je ziet: ‘Maak dat je wegkomt, trap er niet in!’

Mardjan Seighali vluchtte dertig jaar geleden vanuit Iran naar Nederland. Omdat ze zich in haar thuisland uitsprak voor politieke en sociale vrijheid werd ze opgepakt en opgesloten. Nu is ze mede vanuit haar functie als directeur van de Stichting voor Vluchteling-Studenten UAF een voorvechter in de strijd voor vrijheid en kansengelijkheid van nieuwe Nederlanders: ‘Ik weet wat niet vrij zijn met je kan doen, hoe het je identiteit kan afpakken.’

‘Het was alsof elk van die mensen ons vragen had moeten stellen, op onze gezichten had moeten lezen wie we waren en nederig ons verhaal had moeten aanhoren. Maar niemand keek ons aan, niemand nam de uitdaging aan; ze waren doof, blind en stom, verschanst in hun ruïnes als in een fort van niet-willen-weten, nog altijd sterk, nog altijd in staat tot haat en verachting, nog altijd gevangen in hun oude verwarring van trots en schuld.’

Primo Levi, Het respijt

Een Duitse man loopt op straat en stelt willekeurige voorbijgangers een vraag.