“De meeste herdenkingsrituelen zoals ik die ken in Nederland, creëren geen vervoering. Je wordt niet opgezweept om te rouwen, ratelend te praten, te zingen of te dansen. Het draait om rust, ruimte en veiligheid. Een kaars branden in plaats van vuur.” Van Simon(e) van Saarloos (1990) mag het allemaal wel wat rumoeriger en activistischer. Een gesprek met haar – of hen, of hem; ze gebruikt het zelf door elkaar – over nieuwe manieren van herdenken en herinneren. 

Dichter Ellen Deckwitz werkte vijf jaar aan een dichtbundel waarin zij de oorlogsherinneringen van haar Indische grootmoeder vertaalde in een stromende mix tussen proza en poëzie. In Hogere natuurkunde laat zij zien in welke verscheidenheid aan vormen trauma’s nog generaties lang hun weg kunnen blijven zoeken.

Bij veel initiatieven die ik in de aanloop naar het jubileumjaar 75 jaar vrijheid, tijdens conferenties, presentaties of online ben tegengekomen, staat het reflecteren op de persoonlijke betekenis van ‘vrijheid’ centraal. Met name wanneer deze initiatieven gericht zijn op jongeren. Wat is vrijheid, en wat betekent dat voor jou? Dat zijn vragen met een caleidoscopische veelheid aan mogelijke antwoorden, en die misschien juist daarom een tijdloze urgentie hebben.

Roxane van Iperen woont met haar gezin in ’t Hooge Nest, het huis dat in haar non-fictieboek met de gelijknamige titel centraal staat. Het is een huis met een bijzondere oorlogsgeschiedenis. Toen ze het huis kocht, wist ze hier niets van, maar na eerste vermoedens startte ze een zoektocht die eindigde in de eind 2018 verschenen bestseller. Het boek is inmiddels ook in het Engels en Duits verschenen en nog meer vertalingen en een verfilming staan op stapel.