Op 18 en 19 juni jongstleden werd door de Bibliothek fiir Zeitgeschichte in Stuttgart (directeur prof. dr. Gerhard Hirschfeld, auteur van onder andere Bezetting en collaboratie. Nederland tijdens de oorlogsjaren 1940-1945) de tweejaarlijkse internationale conferentie gehouden van het ‘Duitse Comité voor de Geschiedenis van de Tweede Wereldoorlog’. Het thema van dit jaar was ‘De rol van vrouwen tijdens de Tweede Wereldoorlog’.

Inleiding

‘Kan-niet is dood’, houdt een jongetje van tien een zesjarig meisje voor als hij haar hulp inroept bij een gevaarlijke onderneming om aan wat extra eten te komen. Het is oorlog en het meisje knoopt zijn woorden goed in haar oren. Na die periode leeft ze verder met deze ongeschreven wet tot ze er jaren later bijna bij neervalt.

In de loop der naoorlogse jaren is het duidelijk geworden dat de gedachtenvorming over het in de oorlogsjaren existentieel getraumatiseerd zijn en de diverse implicaties daarvan bijzonder moeilijk is en in hoge mate wordt beïnvloed, bepaald en beperkt door persoonlijke ervaringen en inzichten van de onderzoekers. Verschillende nare en betreurenswaardige meningsverschillen en misverstanden van maatschappelijke, wetenschappelijke en persoonlijke aard waren en zijn daarvan helaas het gevolg.

Leonard Frank heeft onlangs ‘Een leeg huis’ van Marga Minco bij Theater van het Oosten geregisseerd. In dit stuk wordt zichtbaar en voelbaar hoe het oorlogsverleden zijn onontkoombare stempel drukt op het leven van twee joodse vrouwen die terugkeren uit de onderduik. Beiden proberen in die chaotische periode na de bevrijding - de jaren van ontgoocheling - te overleven en een nieuw bestaan op te bouwen. De een lukt dat wel, de ander niet.