Een kritische blik op het verleden

Hoe reageren mensen wanneer ze geconfronteerd worden met films over de Holocaust? In welke mate verhouden ze zich kritisch tot wat ze zien? De Duitse historicus Stefanie Rauch promoveerde in 2014 aan de University of Leicester op een onderzoek naar deze vragen. Momenteel bestudeert ze als postdoc onderzoeker aan het University College London een andere ‘beeldvraag’: hoe medeplichtigen aan de Holocaust zich in videogetuigenissen presenteren.

Getuigenis en spraakverwarring

Shoah (1985) is misschien wel de bekendste Holocaustdocumentaire. Voor de film nam regisseur Claude Lanzmann honderden interviews af met Joodse overlevenden, Duitse daders en niet-Joodse Poolse omstanders. De getuigenissen in de 9,5 uur durende documentaire zijn onderwerp geweest van Holocaustonderzoek wereldwijd. Maar een gedegen onderzoek naar de getuigenissen van Poolse omstanders wordt bemoeilijkt door de verschillende Poolse film- en tekstversies die in omloop zijn.

Oorlogstrauma’s voor een draaiende camera

De carrière van documentairemaker Willy Lindwer omspant 50 jaar. In die halve eeuw maakte hij vele tientallen films, waaronder 23 films over de Holocaust. In 1988 won hij een Emmy Award voor De laatste zeven maanden van Anne Frank, in 1993 een Gouden Kalf voor Kind in twee werelden, over het naoorlogse leven van Joodse onderduikkinderen.

Column : Kijken door de lens van de nazi’s

“Bijna al het fotografisch materiaal dat we van de Holocaust hebben, is gemaakt door de nazi’s, door de Duitse propagandadienst. Ik denk dat het echt belangrijk is dat mensen die deze beelden zien, begrijpen dat ze kijken door een Duitse lens.” 

Aan het woord is de Canadees-Amerikaanse theater- en museumwetenschapper Barbara Kirshenblatt-Gimblett. Zij doet deze uitspraak in de gedramatiseerde documentaire Who Will Write Our History. Deze film, gemaakt door Roberta Grossman, zal de komende maanden op verschillende plaatsen in Nederland te zien zijn.

Bij het thema : Verdriet moet stromen

Documentaires over de Tweede Wereldoorlog zijn meestal niet gemaakt om je te doen glimlachen. Toch overkwam me dit laatst bij Numbered, te zien op Netflix. Een tedere documentaire, waarin de laatste overlevenden van Auschwitz geïnterviewd worden over de betekenis van hun kampnummer. De documentaire gaat niet alleen over het kamp, maar ook over terugkeer en herstel. En, tot mijn verrassing, over de liefde. Een oud echtpaar vertelt innemend over de impact van hun eerste aanrakingen, in een Israëlische kibboets na de oorlog.

Herdenken anno 2019

Met het langzaam verdwijnen van de generatie die de Tweede Wereldoorlog heeft meegemaakt, rijst de vraag: hoe herdenken wij, Millenials, deze geschiedenis? En hoe kijkt generatie Z, mensen geboren tussen 1995 en 2010, hier tegenaan?

De ‘populaire’ verwerking

75 jaar na de bevrijding zorgen populaire producties, zoals Soldaat van Oranje. De musical (New Productions, 2010) en de Holocaustfilm Süskind (Fuworks, 2012) ervoor dat de herinnering aan de Tweede Wereldoorlog overgedragen wordt aan nieuwe generaties. 

Dit doen de producenten niet alleen door middel van de musical of de film, maar ook door het opzetten van verschillende educatieveen herdenkingsprojecten. Op deze manier zorgen populaire pro ducties voor een nieuwe dimensie in de herinneringscultuur. In mijn onlangs verdedigde proefschrift ‘Echte Helden’. 

‘Ik had maar één vraag : dokter, heb ik een trauma?’

Onderzoeksjournalist Linda Polman publiceerde dit jaar Niemand wil ze hebben, een boek over het Europese vluchtelingenbeleid en trok daarbij onthutsende parallellen met de Tweede Wereldoorlog. Bij het schrijven putte zij uit een ingrijpende ervaring in een Rwandees vluchtelingenkamp. Voor Impact Magazine blikt ze daarop terug en vertelt hoe die traumatische gebeurtenis haar een betere journalist heeft gemaakt.

De kunst van herdenken : Betekenis van de Sarajevo Red Line voor het omgaan met oorlogservaringen

Eén lege stoel voor één verloren leven; 11.541 rode stoelen in een lange rij. Ter nagedachtenis aan de slachtoffers van het beleg van Sarajevo tijdens de oorlog in het voormalige Joegoslavië in de jaren negentig. Een fascinerende verbinding van kunst met herdenken. Welke impact had deze herdenking op oorlogsgetroffenen uit Sarajevo? Hierover spraken wij met getuigen van de Sarajevo Red Line.

 

Van toeschouwer naar getroffene tot publiek bezit : Beeldvorming beschouwd uit

De schok: 12 mei 2010, negen uur ’s ochtends. Ik ben op mijn werk als mijn moeder belt. Ze is ongerust. Ze heeft beelden op televisie gezien van een gecrasht  vliegtuig in Libië en is bang dat het de vlucht van mijn broer en zijn gezin betreft.

Pagina's