Zelfregulatie als verhaal : zestien persoonlijke vertellingen

Het lectoraat GGZ bestaat 10 jaar. In de afgelopen jaren zijn talloze thema’s aan de orde gesteld die te maken hebben met psychische gezondheid en (de hulp aan) mensen met een psychische aandoening. Aan de activiteiten is altijd actief meegewerkt door docenten, studenten en inmiddels ook alumni en professionals uit de zorg, waaronder een flink aantal ervaringsdeskundigen. Het lectoraat kan niet bogen op een groot aantal empirische onderzoekingen. Het heeft wel school gemaakt op het vlak van de theorievorming, en het bundelen en benutten van beschikbare kennis.

Belangrijke vernieuwingen die het lectoraat naar voren heeft gebracht zijn: (1) de aandacht voor functioneel herstel (ontwikkelen en benutten van executieve functies en capaciteiten) en (2) de focus op zelfregulatie als centraal aspect voor de psychische zorg. We kunnen daar nog aan toevoegen: (3) de focus op het leren als een inherent onderdeel van herstelprocessen. Al deze aandachtsvelden zijn uitvoerig beschreven in een reeks boekpublicaties en omgezet in educatieve programma’s, en niet in de laatste plaats de methodiek ZEEF. Over deze gespreksmethodiek is in box 1 meer informatie te vinden.

In deze publicatie laten we zestien medewerkers en/of contactpersonen van het lectoraat aan het woord. Zij vertellen hun persoonlijke ervaring met en visie op zelfregulatie. De voornoemde thema’s, zoals herstel als leerproces en het belang van de executieve functies voor het dagelijks functioneren, komen hierin ruimschoots aan bod.

Het plan voor deze publicatie bestond al in 2019, ruimschoots voor de coronacrisis. Maar diverse bijdragen zijn middenin de eerste golf tot stand gekomen. Dat komt tot uitdrukking in de tekst en stelde de auteurs ook meteen nieuwe vragen, zoals: hoe behoud je je veerkracht in deze bijzondere tijd?

Het wordt de lezer al snel duidelijk dat elk verhaal een sterk persoonlijke inslag heeft. Over zelfregulatie kun je dikke boeken schrijven over de universele kenmerken ervan. Maar uiteindelijk blijft het een individueel proces waarin de levensgeschiedenis van de betrokkenen tot uitdrukking komt. In zoverre is dit boekje ‘onvoltooid’: het vraagt om talloos meer verhalen.
En het is verstandig de lezers aan te raden er zelf ook eens een te maken. Reflectie op de manier hoe je jezelf reguleert is voor iedereen een zinvolle exercitie.

We hopen dat de lezers, voor zover ze daar nog aan twijfelden, overtuigd raken van het ultieme belang van zelfregulatie voor het menselijk functioneren. Of je wel of niet een psychische aandoening hebt, maakt helemaal niet uit. Aandacht voor zelfregulatie is ook van belang voor studenten, docenten, leidinggevenden en wie dan ook. Wel kan het zo zijn dat ervaringsdeskundigen op dit vlak soms een stuk verder zijn dan mensen die geen aandoening hebben. Door hun jarenlange zoektocht naar zichzelf en naar manieren om meer grip te krijgen op hun eigen hoofd stond dit thema, ook al hadden ze daar misschien niet de juiste woorden voor, prominent op de agenda. Daarom vinden wij het ook zo belangrijk om te leren van ervaringsdeskundigen.