Veteraan, hoe gaat het met u? : Onderzoek naar het welbevinden van Nederlandse veteranen

Samenvatting
Het onderzoek ‘Veteraan, hoe gaat het met u?’ is een herhaling van het vragenlijstonderzoek uit 2014 naar het welbevinden van veteranen die de dienst hebben verlaten. De bevindingen geven allereerst een beeld van hoe het gaat met post-actieve veteranen anno 2018; het verschaft inzicht in de factoren die samenhangen met hun kwaliteit van leven en geeft antwoord op de centrale vraag in hoeverre er bij Nederlandse veteranen sprake is van een behoefte aan zorg en hoe veteranen omgaan met die behoefte. In totaal zijn 6.000 veteranen benaderd en 2.643 (44%) van hen hebben deelgenomen. Daarnaast is een steekproef van 499 veteranen, die deelnamen aan een onderzoek onder veteranen van de International Security Assistance Force (ISAF) in Afghanistan, toegevoegd aan het onderzoek. 

Het onderzoek laat zien dat het met het merendeel van de veteranen goed gaat; zij beoordelen de kwaliteit van leven als goed. Dit beeld is vergelijkbaar met het beeld dat naar voren kwam uit het vorige onderzoek. Eén op de tien veteranen heeft ten tijde van het onderzoek problemen die zij toeschrijven aan de uitzending. Daarnaast behoort één op de tien veteranen tot de aandachtsgroep; deze veteranen hebben geen zorgbehoeften vanwege de uitzending in de drie maanden voorafgaand aan het onderzoek, maar de uitzending speelt in hun ogen of die van hun omgeving een negatieve rol in het leven. Zowel veteranen met uitzendgerelateerde problemen als de aandachtsgroep hebben een lagere kwaliteit van leven en een hogere mate van eenzaamheid dan veteranen zonder zorgbehoeften. Zes op de tien veteranen met uitzendgerelateerde problemen hebben hiervoor professionele hulp. Veteranen die geen professionele hulp ontvangen, geven hiervoor verschillende redenen.
Een veel genoemde reden is dat men de problemen zelf wil aanpakken en oplossen. Een andere reden is dat voor sommige veteranen problemen mogelijk niet urgent (genoeg) zijn om hulp te zoeken. Daarnaast kan het zijn dat veteranen wel in zorg zijn geweest, maar dat zij daar slechte ervaringen mee hebben of dat zij daar geen baat bij hebben gehad. Mogelijk dat de behoeften van deze veteranen niet (helemaal) aansluiten of passen binnen de reguliere ondersteuning en zorg. Deze veteranen zijn dan gebaat bij andere vormen van zorg, erkenning of begrip dan die nu geboden worden.
De vraag is hoe veteranen met uitzendgerelateerde zorgbehoeften kunnen worden geholpen wanneer zij zelf geen hulp of ondersteuning zoeken of krijgen. In het vorige onderzoek werd voorgesteld dat een deel van deze zorgvragen zich mogelijk bevindt bij veteranen die zich in sociaal isolement bevinden.
In dit onderzoek laten we zien dat, naast zorgbehoeften, sociaal isolement een belangrijk thema is in relatie tot een verminderde kwaliteit van leven. Zorgbehoeften vanwege de uitzending en een lagere kwaliteit van leven gaan vaak hand in hand met eenzaamheid. Om deze veteranen te bereiken is een sterkere outreachende zorg nodig. Informeel contact, eventueel in de eigen leefomgeving, zou kunnen helpen om passende hulpvormen te vinden. Daarnaast zou het ondersteunen van het netwerk rondom de veteraan, zoals het thuisfront, de huisarts of collega-veteranen, kunnen helpen om veteranen te motiveren om zorg te zoeken voor de problemen. Overigens blijkt dat de meeste veteranen zelf het initiatief nemen om hulp te zoeken. Dit onderstreept het belang om mogelijke barrières die veteranen zelf onderkennen, weg te nemen.

In dit achtergrondrapport vindt u een beschrijving van het onderzoek en een overzicht van de resultaten. Daarnaast gaan wij verder in op aanbevelingen die volgen uit dit onderzoek.