Veerkrachtig omgaan met aanslagen : een advies voor bestuurders

Kort na de aanslagen in Brussel, op het vliegveld Zaventem en metrostation

Maalbeek (22 maart 2016), is er tijdens een bijeenkomst van het

Veiligheidsberaad kort stilgestaan bij deze dramatische gebeurtenissen zo vlak

over de grens met Nederland. Omdat een dergelijke gebeurtenis zich helaas

ook in ons land kan voordoen, rees de vraag of we mogelijk iets kunnen leren uit

de ervaringen in Brussel en andere steden waar zich in het verleden aanslagen

voordeden. Het gaat dan niet om thema’s als radicalisering of het voorkomen

van een aanslag, maar om de maatschappelijke processen die na een aanslag

volgen. Wat gebeurt er na een aanslag in de directe omgeving en in de rest

van het land? Hoe reageert een samenleving de eerste uren en dagen na zo’n

schokkende gebeurtenis, maar ook in de weken nadien? Wanneer herstelt een

samenleving zich en welke factoren kunnen dat herstel eventueel versnellen of

juist vertragen? Kortom, wat kunnen wij van de ervaringen elders leren hoe na

een aanslag te reageren en te handelen? Zijn er op basis van wetenschappelijk

onderzoek bepaalde do’s en don’ts te formuleren voor bestuurders die met een

aanslag worden geconfronteerd?

Het onderzoek werd gestart vanuit het lectoraat Crisisbeheersing van het

Instituut Fysieke Veiligheid (IFV), waarna gaandeweg een samenwerking

is aangegaan met het lectoraat Publiek Vertrouwen in Veiligheid van de

Hogeschool InHolland. Dit lectoraat was al wat langer bezig met hetzelfde

thema, alleen dan met een iets andere focus. Door de samenwerking tussen

beide lectoraten verbindt deze publicatie wetenschappelijke kennis die binnen

verschillende onderzoeksterreinen (van crisismanagement, terrorismestudies

en veiligheidsbeleving) over de maatschappelijke impact van aanslagen is

vergaard. Beoogd is een handreiking te bieden aan lokale bestuurders over hoe

de veerkracht van de samenleving te versterken voor het geval zich ergens in

Nederland een terroristische aanslag voordoet. De publicatie is niet gericht op

het operationeel handelen van politie en anderen.

De publicatie kwam tot stand onder leiding van Menno van Duin en Marnix

Eysink Smeets. Met hen werkten aan deze publicatie mee: Anoek Boot,

Elga Sikkens en Vina Wijkhuijs. De tekst is in concept voorgelegd aan een

aantal crisisonderzoekers gespecialiseerd in radicalisering, polarisatie en

crisiscommunicatie, de NCTV, het NGB, en enkele burgemeesters. Namens de

auteurs dank ik hen voor hun waardevolle commentaar.

Ik hoop dat de inhoud van deze publicatie zal aanspreken en u ondersteunt in

het denkproces en bij het voorbereiden op een onverhoopte aanslag