Steeds meer aandacht voor psychotrauma

‘Psychotrauma’ komt steeds vaker in het nieuws. Hierdoor lijkt het alsof er vaker traumatische gebeurtenissen plaatsvinden. “Dat is niet het geval”, stelt Rolf Kleber, hoogleraar psychotraumatologie aan de Universiteit Utrecht. “Vroeger waren er ook oorlogen, natuurrampen, aanslagen en ongelukken. Maar die kwamen minder in het nieuws. Sinds de jaren tachtig is de aandacht voor de gevolgen van traumatische ervaringen sterk toegenomen. Denk aan de Vietnamveteranen in de VS en in Nederland de slachtoffers van gijzelingen. Wij realiseerden ons dat de gevolgen voor de mensen en de maatschappij veel verder gingen dan alleen de gebeurtenis zelf.”

De behandeling van psychotrauma

De behandeling van mensen met een posttraumatische stressstoornis (PTSS) is een jonge wetenschap. “Begin jaren tachtig deed Rolf Kleber onderzoek naar de verwerking van psychotrauma”, vertelt psychotherapeut Sjef Berendsen van het Instituut voor Psychotrauma (IVP). “Voor dat onderzoek zocht hij patiënten. GGZ-instellingen meldden dat zij die niet konden leveren. Nu, dertig jaar later, heeft vrijwel iedere GGZ-instelling een eigen psychotrauma-afdeling. Zo snel is dat gegaan.”

Nederland loopt nu internationaal gezien zelfs voorop bij het onderzoek en de psychotrauma therapie. “De herkenning van klachten en informatie wie de beste zorg kan bieden, is breed aanwezig. Mede dankzij bijvoorbeeld Defensie. Zij hebben folders met uitleg over veteranen en PTSS verspreid onder alle huisartsenpraktijken in Nederland.”

Risicoberoepen voor het krijgen van een trauma

Naast militairen zijn er andere beroepsgroepen die vaker dan anderen worden geconfronteerd met geweld en (zelf)moorden. “Daarbij kun je bijvoorbeeld denken aan agenten, hulpverleners zoals ambulancemedewerkers, brandweerlieden en treinmachinisten.” Het merendeel van de mensen is in staat traumatische gebeurtenissen zelf en met steun van hun eigen omgeving te verwerken. Toch is er altijd aandacht en begrip nodig. “Ze hebben iemand nodig die hen begeleidt. En directeuren, leidinggevenden en collega’s moeten in woord en gebaar duidelijk maken dat hun leed wordt erkend.”

Diezelfde leidinggevenden moeten signalen dat het niet goed gaat direct herkennen. “Wie het niet zelf kan verwerken, heeft professionele hulp nodig. En hoe sneller die hulp wordt geboden, des te beter de resultaten.”

Maatschappelijke erkenning bij schokkende gebeurtenissen

Sommige gebeurtenissen hebben zo’n grote impact dat de hele maatschappij er door wordt geraakt. “Dat was bijvoorbeeld het geval bij de ramp met de MH17”, stelt Kleber. “Mensen raakten in één klap een aantal familieleden of vrienden kwijt. En dan ook nog door een vliegramp ergens hoog in de lucht. Iets wat wij ons nauwelijks kunnen voorstellen. De gebeurtenis was zo schokkend en zo dramatisch dat zelfs mensen die niemand uit hun omgeving verloren, erdoor geraakt werden. En dan zie je dat er door de hele maatschappij heen een reactie op gang komt. Iedereen, ook politici en onze koning en koningin, is er emotioneel door getroffen.”

Dat maatschappelijke medeleven is volgens Kleber van groot belang voor de emotionele verwerking. “Erkenning van het vreselijke wat mensen is overkomen is van heel groot belang bij de verwerking van een trauma. Nabestaanden geven aan dat dit zo belangrijk voor hen is. Ze voelen zich niet meer alleen.”