Screening & diagnostiek
Rampen, klein en grootschalig, op het werk en privé gebeuren: 80% van de Nederlandse bevolking maakt minimaal één ingrijpende gebeurtenis mee. Binnen bepaalde beroepsgroepen zoals veteranen, politie- en ambulancepersoneel maakt een persoon vaak meerdere schokkende gebeurtenissen mee. De meerderheid van de mensen is gelukkig veerkrachtig en herstelt binnen 4-6 weken op eigen kracht na het meemaken van een schokkende gebeurtenis. Een klein deel van de mensen ontwikkelt echter blijvende klachten, zoals die horen bij een posttraumatische stress stoornis. Indien onbehandeld kan dit chronische klachten opleveren. Daarom is het belangrijk om bij het optreden van schokkende gebeurtenissen tijdig en accuraat de aanwezigheid van klachten te detecteren bij personen middels vroeg-screening en een juiste inschatting te maken van de noodzaak voor verdere diagnostiek en ondersteuning om zo nodig de aard en ernst van de klachten nader vast te stellen en te komen tot een passend behandelplan. Binnen Nederland houden verschillende partijen zich bezig met screening en diagnostiek van psychische klachten ten gevolge van psychotraumatische gebeurtenissen. Dit betreft 0e lijns-signalering tot en met gespecialiseerde 3e lijns-diagnostiek gericht op verschillende doelgroepen. Tot voor kort werd nog redelijk los van elkaar gewerkt, waardoor er nog maar beperkt aansluiting is tussen de gehanteerde instrumenten op het gebied van de screening en diagnostiek van psychotrauma binnen verschillende doelgroepen. Binnen de ontwikkellijn ‘Screening & Diagnostiek’ van Arq wordt gewerkt om meer samenhang in dit aanbod aan te brengen en te komen tot een trapsgewijs diagnostiekinstrumentarium voor psychotrauma dat de gehele zorgketen (van 0e – 3e lijn) beslaat, afgestemd op specifieke doelgroepen/contexten. Het doel is hiermee cliënten/patiënten zo licht als mogelijk en zo intensief als nodig te onderzoeken en zo sneller voor te sorteren op de voor hen meest passende behandeling.
De ontwikkellijn bracht al verschillende producten voort, die ingezet (gaan) worden voor de vroeg-screening en/of diagnostiek van burgers, veteranen, professionals en vluchtelingen. Voorbeelden zijn signalerings- en screeningsapps zoals MIRROR, die vanaf september ingezet zal worden bij het Veteranenloket van het Veteraneninstituut en inmiddels ook werd aangepast voor vluchtelingen, de Zelfscreener voor rechercheurs van de Nationale Politie en de Verwerkingsscan voor conducteurs en machinisten van de Nederlandse Spoorwegen. Er is duidelijk geen sprake van ‘one size fits all’; elke groep ervaart specifieke problemen en gebruikt een andere ‘taal’ om die problemen te beschrijven.
In het domein van de diagnostiek doen zich de nodige ontwikkelingen voor zoals ‘experience sampling’ (frequente metingen in plaats van één), ‘tekstherkenning’ (signalering van klachten met behulp van tekstanalyse) en ‘biomarkers’ (diagnostiek en voortgangsmeting ondersteunen met neuropsychologisch onderzoek, bloed- en speekseluitslagen), waar de ontwikkellijn op inspeelt. Het toewerken naar voorspellende en intelligente diagnostiek zal ertoe bijdragen dat we aan de hand van screening en diagnostiek beter kunnen gaan bepalen welke patiëntengroepen profiteren van welke interventies; en welke interventies het meest succesvol zijn op een bepaald moment in de ontwikkeling van een psychotrauma of bij een specifieke doelgroep. Tot slot wordt ook ingezet op standaardisatie – om in samenwerking met psychotraumaorganisaties binnen en buiten Arq het instrumentarium door te ontwikkelen tot standaarden op het gebied van psychotrauma – om zo de kwaliteit van psychotraumadiagnostiek te waarborgen.
Door Manon Boeschoten, senior onderzoeker en beleidsadviseur Stichting Centrum '45