Preventie van Radicalisering : Praktijkvoorbeelden van aanpakken gericht op kwetsbare jongeren die vatbaar zijn voor radicalisering

Radicalisering is een precair onderwerp. Bij de ontwikkeling en toepassing van aanpakken tegen radicalisering is het van groot belang gebruik te maken van bestaande kennis en ervaring.
Concrete praktijkvoorbeelden van aanpakken zijn echter lastig vindbaar, omdat ze veelal lokaal en projectmatig van karakter zijn. Kennisplatform Integratie en Samenleving heeft geïnventariseerd welke praktijken in Nederland in de afgelopen jaren zijn ontwikkeld en worden toegepast om radicalisering te voorkomen. Een selectie daarvan wordt middels dit rapport beknopt beschreven. Het zijn voorbeelden. Ze dienen ter inspiratie van diegenen die radicalisering willen tegengaan bij hun zoektocht naar een passende aanpak.
De praktijk-voorbeelden in deze rapportage richten zich op uiteenlopende doelgroepen, hebben diverse doelstellingen en gebruiken verschillende methodes. De selectie vond plaats op basis van inhoud en diversiteit, met als belangrijkste doelstelling te laten zien wat er zoal wordt gedaan als het om interventies tegen radicalisering gaat. Met de selectie en beschrijving van de praktijkvoorbeelden wil het kennisplatform een zo divers mogelijk beeld geven van mogelijke aanpakken. Tijdens het project is overlegd over selectiecriteria met experts, betrokkenen bij de aanpak van radicalisering op beleids- en uitvoerend niveau, en interventieontwikkelaars.
De selectie heeft níet plaatsgevonden op basis van (bewezen) effectiviteit. Dit soort evaluatieonderzoek ontbreekt in de regel voor interventies die zich richten op het voorkomen van radicalisering. Eenbijdrage kunnen leveren aan preventie uitgesloten. (Te denken valt aan algemene aanpakken gericht op de versterking van  identiteits-ontwikkeling bij jongeren, de aanpak van discriminatie of opvoedondersteuning.)

Omdat deze inventarisatie zich richt op preventie zijn ook deradicaliseringsinterventies (zoals exitstrategieën) buiten beschouwing gebleven. Andere selectiecriteria waren: de aanpak moet zijn ontwikkeld en uitgevoerd in Nederland en ontwikkeld en/of uitgevoerd in de periode 2005-2015. De aanpakken moesten vindbaar zijn via openbare bronnen. Het is goed mogelijk dat wij veelbelovende aanpakken niet op het spoor zijn gekomen, omdat deze niet via openbare bronnen vindbaar zijn.
De inzet van één van de praktijkvoorbeelden uit deze lijst is niet voldoende om radicalisering bij jongeren te kunnen voorkomen. Minstens even belangrijk is de manier waarop de aanpak wordt uitgevoerd, en aandacht voor de werkzame elementen binnen een aanpak. Een aanpak richt zich vaak op één of enkele factoren die bijdragen aan de voedingsbodem voor radicalisering. Juist een integrale aanpak en brede benadering, die zich richt op een combinatie van factoren, heeft de meeste potentie.
In bijlage 1 staat het format van de aanpakbeschrijving met een aantal vaste elementen, inclusief toelichting, zoals ontwikkelaar, doelen, doelgroep, aanpak, werkzame elementen en voedingsbodem. Wij hopen dat deze voorbeelden kunnen bijdragen aan intensivering van de aanpak tegen radicalisering, ten behoeve van de samenleving en voor de betrokkenen zelf