Ouder worden met migratie en oorlog : Informatie en aanbevelingen voor cliëntondersteuning van migranten ouderen met oorlogs- en geweldervaringen

Ervaringen met migratie, geweld en oorlog kunnen een impact hebben die een leven lang kan voortduren. Sommige mensen kunnen hier zelfs posttraumatische stressstoornis (PTSS) aan overhouden. Voor veel mensen wordt het verleden belangrijker naarmate ze ouder worden. Het verleden treedt meer op de voorgrond, ervaringen met onder andere oorlog en migratie kunnen naar de oppervlakte komen, en men kan last krijgen van onverwerkte ervaringen. Dit geldt zeker in combinatie met andere problematiek zoals dementie of lichamelijke achteruitgang. Om passende zorg en hulp te kunnen verlenen aan migrantenouderen is het daarom van groot belang dat er aandacht is voor de persoonlijke levenservaringen, de betekenisgeving aan het verleden en de culturele achtergrond.

Op 1 juli 2021 had 24,8 procent van de bevolking een migratieachtergrond.1 In de toekomst zal dit toenemen naar 1 op de 3 personen.2 Het aantal migrantenouderen van niet-westerse herkomst zal van 183.000 55-plussers in 2010 toenemen tot 445.000 in 2025.3 ook verschillend van huidige, niet-westerse migrantengroepen, omdat de mensen uit Nederlands-Indië gerekend worden tot ‘westerse migranten’. Omdat de mensen uit de doelgroep van Pelita uit een Nederlandse kolonie kwamen, en dus reeds inwoners van het Koninkrijk waren, zien zij zichzelf vaak echter niet als ‘migranten’. De Pelita doelgroep is echter een relevante bron van kennis, omdat dit de eerste relatief grote migranten- groep met oorlogs- en geweldervaringen is in Nederland. Op dit moment leven in Nederland ongeveer twee miljoen mensen die een band hebben met het voormalige Nederlands-Indië.

In deze handreiking wordt decennia aan kennis en ervaring van Stichting Pelita toegelicht en vertaald naar aanbeve- lingen om als cliëntondersteuner goed aan te kunnen sluiten bij de zorg- en hulpvragen van oudere cliënten met geweld- en oorlogservaringen en een migratieachtergrond. De werkwijze van Pelita wordt in deze handreiking toe- gelicht aan de hand van voorbeelden met betrekking tot de eigen doelgroep: mensen met een achtergrond in  Nederlands-Indië. In het laatste deel van de handreiking worden deze voorbeelden vertaald naar algemenere aanbevelingen voor cliëntondersteuning.

Deze handreiking is bedoeld voor cliëntondersteuners, maar ook relevant voor medewerkers in de thuiszorg, mantel- zorgers en anderen die in een zorgcontext in contact staan met ouderen van verschillende achtergronden met migratie-  en oorlogservaringen.

Deze handreiking is als volgt ingedeeld:

1. Over de doelgroep van Pelita

2. De gevolgen van oorlog en migratie

3. De Pelita aanpak

4.  Praktische aanbevelingen