Therapeutische toepassingen van psychedelica : Kansen, uitdagingen en zorginnovatie voor behandelresistente psychiatrische aandoeningen

Naar schatting 200.000 mensen in Nederland met een psychiatrische aandoening houden ondanks regulier aangeboden behandelingen ernstige psychische klachten. Deze chronische en moeilijk behandelbare psychiatrische aandoeningen hebben een grote impact op de kwaliteit van leven en het functioneren van patiënten, hun familieleden en andere naastbetrokkenen. Juist deze behandelresistente aandoeningen dragen sterk bij aan de maatschappelijke ziektelast, de hoge zorgkosten en de lange wachttijden in de ggz. Deze aandoeningen zijn daarbij verantwoordelijk voor een forse beperking van de levensduur, door een slechtere lichamelijke gezondheid en door suïcide. Helaas zijn in de psychiatrie in de afgelopen decennia weinig therapeutische innovaties of nieuwe geneesmiddelen ontwikkeld die deze impasse hebben kunnen doorbreken. 

Uit een toenemend aantal studies komen in de afgelopen jaren aanwijzingen naar voren dat therapeutische toepassingen van psychedelica (TTP) significante verbeteringen kunnen opleveren voor patiënten met therapieresistente psychiatrische aandoeningen en bij (neurologische) pijnstoornissen. Dit signalement beschrijft de stand van zaken op het gebied van TTP, de mogelijke doelgroepen en voor- en tegenstanders, de kennishiaten en de barrières die onderzoek en implementatie in de weg staan. Ook worden oplossingsrichtingen benoemd, met name het instellen van een omvangrijk landelijk onderzoeks- en implementatieprogramma

Conclusie en aanbevelingen

Zoals uit dit signalement blijkt, vormen TTP een hoopvolle ontwikkeling die voor patiënten met therapieresistente psychiatrische aandoeningen een grote betekenis kan hebben. Tegelijkertijd worden er belangrijke kennishiaten en risico's gesignaleerd op het gebied van werking en bijwerkingen, en (kosten)effectiviteit, en zijn er belangrijke aandachtspunten op het gebied van regelgeving, ethische en maatschappelijke aspecten.  Om de kansen die TTP bieden voor patiënten met therapieresistente psychiatrische aandoeningen te verzilveren en TTP veilig, verantwoord en kosteneffectief aan te bieden is het gewenst dat de overheid een samenhangend onderzoeks- en implementatieprogramma instelt. Zo'n programma, uit te voeren door een breed samengesteld, landelijk consortium, zou kunnen bestaan uit de volgende componenten: 1) kwalitatief hoogstaand toegepast wetenschappelijk onderzoek, 2) stapsgewijze implementatie van nieuwe behandelingen, 3) kwaliteitsbewaking en systematische monitoring van uitkomsten en bijwerkingen, 4) beschikbaarheid, betaalbaarheid en doelmatigheid en 5) opleiding, training en accreditatie. Met zo'n programma kan Nederland een belangrijke rol spelen op het gebied