Stemmen uit het Diepe : 4 mei-voordracht 2021

‘Het was alsof elk van die mensen ons vragen had moeten stellen, op onze gezichten had moeten lezen wie we waren en nederig ons verhaal had moeten aanhoren. Maar niemand keek ons aan, niemand nam de uitdaging aan; ze waren doof, blind en stom, verschanst in hun ruïnes als in een fort van niet-willen-weten, nog altijd sterk, nog altijd in staat tot haat en verachting, nog altijd gevangen in hun oude verwarring van trots en schuld.’

Primo Levi, Het respijt

Een Duitse man loopt op straat en stelt willekeurige voorbijgangers een vraag.

‘Wist u ervan?’

Geduldig noteert hij de antwoorden, neemt ze mee naar huis en begint ze te bundelen. Het eerste antwoord op de eerste pagina leest:

‘Nee, ik niet. Nee.’

De man heet Walter Kempowski. Vanaf het einde van de jaren 1950 tot 2005 verzamelt hij stemmen. Eerst via de antwoorden op zijn vragen, later via de duizenden dagboeken en aantekeningen die hij uit de hele wereld bij elkaar sprokkelt. Intieme getuigenissen van huisvrouwen, krijgsgevangenen, postbodes en hoofdrolspelers uit de periode ’40-’45. Een jonge boer die de slaap niet kan vatten vanwege het geschreeuw van meisjes die worden verkracht. Stervende kinderen in de getto’s, hun ontblote melktanden ten hemel gericht. Een joodse man die naar de 26-pagina’s tellende kersttoespraak van de Paus luistert en zich afvraagt waarom hij ‘het afslachten van honderdduizenden joden in Europa door christenen niet vermeldenswaard vond’.  [...]