Impact van de coronacrisis op het werk en welzijn van professionals voor psychische hulp : Eindrapport

Wat zijn de gevolgen van de coronacrisis voor het werk en welzijn van professionals die hulp, zorg en ondersteuning geven bij psychische problemen? Is de werkdruk toegenomen of juist niet? Kunnen ze de zorg bieden die ze voor hun cliënten nodig vinden? En wat doet dit met hun eigen psychisch welbevinden? Het Trimbos-instituut onderzocht dit in opdracht van ZonMw, samen met vertegenwoordigers van beroepsverenigingen, koepels van zorgaanbieders en andere partijen zoals MIND en Hogeschool Inholland.

De coronapandemie treft in Nederland iedereen op verschillende manieren. Terwijl de meerderheid van de bevolking tijdens de eerste golf een dringend advies kreeg om vooral zoveel mogelijk thuis te blijven, werden werknemers in cruciale beroepen geconfronteerd met veranderende werkomstandigheden en zorgen om zichzelf, hun naasten en/of hun cliënten. Er waren bij aanvang van de eerste golf nog weinig wetenschappelijke onderzoeken naar de mentale gezondheid van beroepen in de (mentale) gezondheidszorg die betrokken zijn bij de zorgverlening tijdens de coronacrisis. En meestal ging het dan om de frontlinie zorgverleners in de somatische gezondheidszorg voor de COVID-19 patiënten: deze zorgverleners werden (en worden) gezien als essentieel voor het beheersen van de pandemie en ook bij de voorbereiding op toekomstige golven of andere pandemieën. Er was in Nederland minder beleidsmatige en wetenschappelijke aandacht voor de gevolgen van de coronacrisis voor de mentale gezondheid van professionals die werkzaam zijn in de frontlinie van het brede veld van de psychische hulp, zorg en ondersteuning. Voor deze professionals was er ook minder expliciete maatschappelijke waardering, hoewel ook zij te maken kregen met een hectische tijd. Zij spelen een cruciale rol bij de aanpak van de mentale gevolgen van de coronacrisis voor de bevolking, de kwetsbare groepen daarbinnen, én de groepen die juist door de coronacrisis psychisch extra zwaar worden belast, waaronder de zorgverleners in de somatische zorg.

Op de lange termijn zullen de secundaire gevolgen van de coronapandemie op het sociale vlak (sociale isolatie) en economische vlak (baan- en inkomensonzekerheid) mogelijk nog meer impact hebben op de mentale gezondheid van de algemene bevolking, vooral bij de sociaaleconomisch kwetsbare groepen. Juist bij een toenemende behoefte aan psychische hulp, zorg en ondersteuning is het extra urgent om te investeren in de duurzame inzetbaarheid van de professionals die hier een rol in spelen.

Het doel van dit onderzoek is om landelijk goed inzicht te krijgen in de impact van de coronacrisis op het werk en welzijn van professionals die werkzaam zijn in de frontlinie van psychische hulp, zorg en ondersteuning (hierna te noemen: psychische hulp), en in de factoren die daarop van invloed zijn. Met dit inzicht willen we gerichte en concrete aanknopingspunten bieden aan de beroepsverenigingen, de koepels van zorgaanbieders en andere partijen zoals financiers van de ggz, MIND en de professionals zelf, om de mentale gezondheid voor deze professionals te verbeteren. Dit rapport beschrijft de opzet en de resultaten van dit onderzoek en sluit af met belangrijkste conclusies en aanbevelingen.