Psychische stoornissen en zwakbegaafdheid (ZB) of lichte verstandelijke beperking (LVB)

Deze generieke module is een kwaliteitsstandaard voor de zorg voor (beginnende) psychische stoornissen bij mensen met zwakbegaafdheid (ZB) of een lichte verstandelijke beperking (LVB). Dit betreft een grote en zeer diverse groep patiënten met uiteenlopende mogelijkheden en problemen. Deze groep heeft als gemeenschappelijk kenmerk dat hun intelligentie zoals gemeten met een IQ-test in meer (LVB) of mindere (ZB) mate tekort schiet, zonder dat er sprake is van een scherpe grens tussen de twee ‘subgroepen’ LVB en ZB. We spreken van ZB als iemand een IQ heeft tussen de 70 en 85. Mensen met LVB hebben tekorten in de verstandelijke functies (een IQ tussen 50-70) en tekorten in het aanpassingsvermogen die zijn begonnen gedurende de ontwikkelingsperiode.

Het IQ van de betrokkenen is echter maar een deel van het verhaal. Het gaat om een goede beschrijving van het totaal aan mogelijkheden van een persoon. Soms zal al bekend zijn dat er sprake is van ZB/LVB, zeker wanneer iemand ondersteuning ontvangt en/of verblijft in de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking, en is het de vraag of er ook sprake is van een psychische stoornis. Soms is de aanwezigheid van een - acute of chronische - psychische stoornis duidelijk en is het belangrijk dat er aandacht is voor de aanwezigheid van (misschien nog niet eerder herkende) ZB/LVB. En soms meldt iemand zich bij de huisarts of het wijkteam met onverklaarbare klachten of gedrag en kan een screening op zowel een eventuele ZB/LVB als een psychische stoornis gewenst zijn.

De focus ligt in deze module op preventie en vroege onderkenning, diagnostiek, behandeling begeleiding, monitoring en herstel van psychische stoornissen bij mensen met ZB/LVB. Waar nodig gaat de module specifiek in op kinderen en jeugdigen met ZB/LVB. We beschrijven de zorg vanuit het perspectief van patiënten ongeacht hun verblijfplaats in de wetenschap dat deze zogeheten curatieve zorg gericht op genezing en herstel van psychische stoornissen, in verschillende sectoren kan plaatsvinden. Mensen met een psychische stoornis en ZB/LVB bevinden zich overal in de maatschappij en zijn – soms onopgemerkt – in beeld of in zorg bij meerdere instanties en hulpverleningssectoren. Deze mensen bevinden zich binnen de geestelijke gezondheidszorg (ggz) en binnen de zorg voor mensen met een verstandelijke beperking.Ook kunnen zij zorg ontvangen van de huisarts, praktijkondersteuner GGz, jeugdzorg, forensische zorg, verslavingszorg, dak- en thuislozenzorg en wijkteams. Deze sectoren hebben allen hun eigen achtergrond, paradigma’s en visies. Zij bieden elk, vanuit hun eigen expertise en met eigen werkwijze een deel van de nodige zorg. Bezien vanuit het perspectief van de patiënt is parallelle samenwerking tussen de verschillende sectoren en versterking van goede verwijslijnen van groot belang.