Leefomstandigheden van kinderen in asielzoekerscentra en gezinslocaties

Rapportage I: Conclusies en aanbevelingen
Rapportage II: Onderzoeksopzet en resultaten

In maart 2018 woonden ruim 7.000 kinderen met hun ouders in een azc, gezinslocatie of een andere vorm van asielopvang. Voor kortere of langere tijd, met uitzicht op een verblijfstatus in Nederland of juist in afwachting van terugkeer naar hun land van herkomst. Allemaal hebben zij hun eigen, unieke verhaal.

Alle kinderen hebben dezelfde rechten … Ondanks alle verschillen, beschouwt het Internationale Verdrag inzake de Rechten van het Kind (IVRK) al deze kinderen vanuit een belangrijke overeenkomst: ze zijn allemaal kind. Zij hebben het onvervreemdbare recht om op te groeien in een veilige omgeving en toegang te krijgen tot goede gezondheidszorg. Verder hebben zij recht op passend onderwijs en op inspraak bij besluiten die over henzelf gaan. Kinderen hebben deze rechten in Nederland onafhankelijk van hun nationaliteit of verblijfsstatus.

… maar worden die ook vervuld? In 2009 is voor het laatst onderzocht in hoeverre de leefomstandigheden van kinderen in de asielopvang stroken met het IVRK. Dit onderzoek, Kind in het Centrum, bevatte per leefgebied aanbevelingen om de leefsituatie van kinderen in opvanglocaties te verbeteren. In dit rapport hanteren wij dezelfde indeling in leefgebieden. Inmiddels is de situatie voor kinderen in de opvang sterk veranderd. Er zijn beleidsmaatregelen doorgevoerd, zoals een kortere asielprocedure en daardoor doorgaans kortere verblijfsduur in de asielopvang. Ook zijn er sinds 2011 gezinslocaties voor uitgeprocedeerde gezinnen. Verder is de asielcontext continu in verandering; in 2015 nam het aantal asielzoekers sterk toe, maar sinds 2016 neemt het aantal weer af. Eind 2017 was het aantal mensen in de COA opvang met 22% gedaald ten opzichte van eind 2016.2

Nieuw onderzoek was nodig... Hoog tijd dus voor een nieuw onderzoek en een actueel beeld van de leefomstandigheden van kinderen in de asielopvang. Dat hebben wij uitgevoerd in opdracht van het COA en de Werkgroep Kind in azc. In dit onderzoek bouwen wij verder op het normatieve kader van het Kinderrechtenverdrag. De hoofdvraag van ons onderzoek is dan ook: In welke mate zijn de leefomstandigheden van kinderen in azc’s en gezinslocaties in Nederland in overeenstemming met het IVRK? Een wezenlijk onderdeel van het verdrag is participatie. Daarom hebben we de kinderen en jongeren actief betrokken bij het onderzoek en staan hun perspectieven centraal.

... gepresenteerd in twee documenten Het huidige onderzoek is uitgewerkt in twee rapportages. Om het gebruik van de aanbevelingen te bevorderen is gekozen voor een scheiding tussen een rapportage met beknopte weergave van de conclusies en aanbevelingen en een met de uitgebreide beschrijving van de onderzoeksopzet en -resultaten.