Handreiking statushouders wegwijs maken in de gemeente en in de gezondheidszorg : informatie en voorlichting als voorwaarde voor succesvolle inburgering, zelfredzaamheid en een goede gezondheid

Nieuwe statushouders willen graag zo snel mogelijk meedoen, zelfredzaam en van betekenis zijn. Als je vraagt waaraan zij in de eerste periode in Nederland behoefte hebben, is het antwoord: ‘Wijs me de weg, leg uit hoe het hier werkt, leer me de taal en laat me werken.’

Het is van belang dat statushouders zich zo snel mogelijk zelfstandig kunnen bewegen in de Nederlandse samenleving. Alleen als zij goed de weg weten, kunnen zij regie voeren over hun leven en zelfredzaam zijn.

De gemeente speelt een belangrijke rol in het wegwijs maken van nieuwe statushouders in de samenleving en het gezondheidszorgsysteem.

Daarbij hoort ook voorlichting over de gezondheid zelf: gezondheidsbevordering is een van de taken van gemeenten die voortvloeien uit de Wet publieke gezondheid.

Vitaliteit en gezondheid zijn bovendien belangrijke voorwaarden om actief te kunnen participeren in de samenleving.

Bij de nieuwe groepen statushouders is sprake van een aantal gezondheidsrisico’s (zie kader). Het is dan ook van belang dat deze mensen tijdig de toegang weten te vinden tot de (preventieve) voorzieningen en het zorg- en ondersteuningsaanbod in uw gemeente.

Een deel van de statushouders heeft daarnaast onvoldoende gezondheidsvaardigheden1.

In de landen waar zij vandaan komen spelen deels andere gezondheidsproblemen, denkt men anders over gezondheid en is de
toegang tot zorg soms beperkt of anders geregeld. Belangrijkste gezondheidsrisico’s nieuwe groepen statushouders

• Diabetes, overgewicht en te weinig bewegen, roken en middelengebruik
• Psychische klachten en stress
• Seksuele en reproductieve gezondheidsrisico’s waaronder (seksueel) geweld en vrouwelijke genitale
verminking (dit laatste is bij de groep uit Eritrea een risico)
• Problemen rond opvoeden en veilig en gezond opgroeien
• Infectieziekten

Zie bijlage 2 voor meer informatie. Voor een uitgebreid overzicht van de gezondheidsrisico’s en de gevolgen voor zorg, preventie en ondersteuning, zie Kennissynthese 1 van Pharos.
Wat is nodig?
Veel vluchtelingen hebben bij aankomst in Nederland, maar ook in de jaren daarna wanneer zij in gemeenten wonen, een grote behoefte aan informatie.

Algemene informatie over de Nederlandse samenleving maar ook over hoe de gezondheidszorg hier werkt, hoe ze gezond kunnen blijven en hoe zij hun kinderen (gezond) kunnen opvoeden.

1 Gezondheidsvaardigheden zijn de vaardigheden van mensen om informatie over gezondheid te verkrijgen, te begrijpen, te beoordelen en te gebruiken bij het nemen van aan gezondheid gerelateerde beslissingen.

Ondersteuningsprogramma Gezondheid Statushouders 5 Informatie niet kunnen vinden of begrijpen kan grote onzekerheid en stress met zich meebrengen.

Stelt u zich voor hoe het zou zijn om als Nederlander in een land te komen wonen waar u de taal nog niet kent en de weg niet weet.

Bedenk hoe het zou zijn om daar een school voor de kinderen of een dokter voor een ziek gezinslid te moeten vinden, en de noodzaak van adequate informatievoorziening is gelijk glashelder.

Het is per gemeente verschillend hoe de informatievoorziening, maatschappelijke begeleiding en (gezondheids)voorlichting vorm worden gegeven.

Uit een kennissynthese die Pharos onlangs uitvoerde, bleek dat veel gemotiveerde professionals en vrijwilligers actief zijn om statushouders wegwijs te maken, maar dat men vaak van elkaar niet weet wat men doet.

Onderdelen van de voorlichting, met name over het gezondheidszorgsysteem en de zorgverzekering zijn regelmatig ontoereikend.

Het is daarom belangrijk dat partijen met elkaar afspraken maken over wie wat doet. Als gemeente kunt u hierin het voortouw nemen.