Ervaringen met de inzet van sleutelpersonen in zorg en welzijn : Professionals, sleutelpersonen en statushouders aan het woord

Uit onderzoek en praktijk is gebleken dat vluchtelingen en statushouders grotere kans hebben op gezondheidsachterstanden. Verschillende factoren liggen hieraan ten grondslag: onder andere mindere gezondheidsvaardigheden, belemmeringen in toegang tot zorg- welzijnssysteem door bijvoorbeeld gebrek aan kennis, of professionals die niet weten aan te sluiten bij de statushouder door taal en cultuur barrières.

Sinds 2016 traint Pharos sleutelpersonen gezondheid statushouders. Sleutelpersonen zijn zelf vluchteling, hebben als nieuwkomer in Nederland hun weg gevonden en hebben affiniteit met of werkervaring in de gezondheidszorg (Pharos, 2017). Vanuit hun kennis en eigen ervaringen kunnen zij gemeenten, welzijnsorganisaties en GGD’en helpen om statushouders te bereiken en betrekken. De sleutelpersonen werken cultuursensitief en zijn bekend met het zorgsysteem in Nederland en het perspectief van statushouders (Pharos, 2019). Ze vormen een brug tussen organisaties en statushouders. Vanuit Pharos worden sleutelpersonen opgeleid om vier verschillende rollen te vervullen, namelijk als voorlichter voor statushouders, als bemiddelaar tussen statushouders en professionals, als verkenner die zorg- of hulpbehoeften van statushouders signaleert en als adviseur voor zorg- en welzijnsprofessionals en beleidsmakers (Pharos, 2018).

Uit bestaande literatuur is aannemelijk dat de inzet van sleutelpersonen een positief effect heeft op de communicatie, het leidt tot een toename van therapietrouw is en het ondersteunt het opbouwen van een vertrouwensband. Nader onderzoek naar specifieke effecten op gezondheid en het verkleinen van gezondheidsverschillen ontbreekt nog. Om die reden heeft Pharos in 2019 twee verkenningen geïnitieerd naar de ervaren meerwaarde onder 1) sleutelpersonen zelf en 2) statushouders en 3) organisaties. Uitgebreide beschrijving van de methode van de twee verkenningen kunnen worden gevonden in de bijlage (1). In deze rapportage beschrijven we de resultaten van de twee verkenningen. Thema’s die aan bod komen zijn verschillende taken en rollen en de ervaren meerwaarde hiervan en randvoorwaarden in de samenwerking tussen organisaties en sleutelpersonen.