Bestemming Syrië : Een exploratieve studie naar de leefsituatie van Nederlandse ‘uitreizigers’ in Syrië

In Syrië werden in maart 2011 vreedzame protesten tegen het regime van president Bashar al-Assad bloedig neergeslagen. Dit bleek het begin van een bijzonder gewelddadige burgeroorlog. Volgens schattingen van de Verenigde Naties zijn tot op heden meer dan 250.000 dodelijke slachtoffers gevallen.
Daarnaast zijn miljoenen Syriërs hun land ontvlucht. Tegelijkertijd heeft een aanzienlijke groep mensen juist besloten zich in richting van het conflictgebied te begeven. In eerste instantie trokken voornamelijk personen uit omringende Arabische landen naar Syrië. Al snel volgden personen uit EU-lidstaten, Turkije, Rusland en zelfs landen als Australië, de Verenigde Staten en China.
In de afgelopen jaren is het aantal buitenlanders drastisch toegenomen. Huidige schattingen van het aantal personen dat vanuit de Europese Unie naar Syrië en Irak zijn gereisd lopen uiteen van 38503 tot meer dan 5000.4 Het aantal Nederlanders wordt op dit moment geschat op 220 mannen en vrouwen en loopt nog steeds op.

Zij trokken vanaf 2012 naar het conflictgebied.Een deel van hen is in Syrië of Irak omgekomen (42), anderen (circa 40) zijn na verloop van tijd teruggekeerd naar Nederland. Deze ‘Syriëgangers’, als ook de personen die vergeefse pogingen deden om naar Syrië te reizen, staan hoog op de politieke en bestuurlijke agenda. Een aanzienlijk aantal rapporten en publicaties uit binnen en buitenland heeft zich gericht op de achtergronden en motieven van westerse strijders in Syrië en Irak. Ook was er aandacht voor hun betrokkenheid bij grove mensenrechten-schendingen. Een stuk minder is geschreven over het dagelijkse leven van buitenlanders aan of achter het front. Dit is onder meer een gevolg van de gevaarlijke situatie in het land. Slechts een handje vol journalisten en wetenschappers heeft het aangedurfd om ter plaatse onderzoek te verrichten. Ook is het vaak niet mogelijk om via internet of de telefoon contact met personen in Syrië te hebben. Soms laat de techniek dit niet doe, in andere gevallen zorgt dit voor te grote veiligheidsrisico’s voor de betrokkenen.
Het beperkte beeld van het dagelijkse leven in Syrië vormt een belangrijk obstakel bij de beantwoording van relevante maatschappelijke en juridische vragen. Hoe ziet het leven van een gemiddelde uitreiziger er in Syrië uit? Staat bijvoorbeeld een uitreis naar Syrië in de praktijk gelijk aan een bestaan als strijder of zijn er ook andere opties? Dergelijke vragen staan centraal in dit rapport.
Het doel van dit onderzoek is om een beeld te krijgen van de leefsituatie van Nederlanders in gebieden in Syrië die in 2014 niet meer gecontroleerd werden door het al-Assad regime