Inleiding

Het thema van mijn betoog is: de beleving van de oorlog door de verschillende kategorieën oorlogsgetroffenen. Ik wil voorop stellen dat iedereen de oorlog uiteraard op zijn eigen manier beleefd heeft en dat het onmogelijk is te spreken over ’de’ beleving van de oorlog door een bepaalde groepering. Wel acht ik het mogelijk in algemene termen iets te zeggen over deze beleving. Bijvoorbeeld door het weergeven van bepaalde gebeurtenissen en omstandigheden en hoe die ervaren zijn.

In 1980 verscheen in The American Journal of Psychotherapy een artikel van het echtpaar Rosenthal uit Worcester Massachusetts. (1) Een kritische bespreking van dit artikel zal het mij mogelijk maken de kondities te bespreken onder welke de oorlogstraumata kunnen worden overgebracht op de volgende generaties.

Ik ben Bob, de jongste van drie kinderen, geboren in 1948, ruim na de oorlog dus. Toch voel ik het zo dat het de oorlog is en wat daarin met mijn ouders, m'n zusje en de rest van de familie gebeurd is, die bepalend is geweest voor wat er met mij is gebeurd .

Ik wil proberen een beeld te scheppen van m'n jeugd, m'n opvoeding, m'n leven en twijfels nu.

Het is een zware last om dat duidelijk te maken. Een zware last om in mezelf te graven en aan totale vreemden, die mij alleen als nummer kennen, deze gevoelige en gevoelszaken te laten zien. Waar te beginnen?

De Japanse bezetting

Ik ben geboren in 1931 en opgegroeid op Sumatra en Java. Toen de oorlog uitbrak, woonden we in Magelang op Java. Ik weet nog goed hoe het allemaal begon. We brachten mijn vader weg, hij was KNIL-militair; we namen afscheid onder een lantaarnpaal, hij reed weg met zo’n wagentje. We groetten elkaar, ik dacht dat ik hem over een paar maanden wel weer terug zou zien, maar hij is nooit meer teruggekomen. Het is zo’n herinnering die je nooit meer kwijtraakt. Mijn vader die wegreed, dat was het begin van alles: het mooie leventje was voorbij.