In haar debuutroman Liever niet op reis die in april verschijnt, beschrijft Bertien Minco (Groningen, 1963) de grote impact van de verzwegen oorlogsgeschiedenissen van haar familie. Minco groeide op in Groningen in een kleine, sombere naoorlogse Joodse gemeente, die bestond uit een handjevol oude, verdrietige mensen. Ze zwegen over hetgeen achter ze lag, over wat ze hadden meegemaakt en wie ze allemaal verloren waren.

Op het moment dat Duitsland de oorlog verloor, verloren de gezinnen van Nederlandse nationaalsocialisten hun beschermheer. Vanaf eind 1944 werd het voor de wat oudere kinderen in deze gezinnen duidelijk dat dit grote veranderingen zou betekenen: zij bleken aan de verliezende kant te staan en hun positie in de Nederlandse samenleving was niet langer verzekerd. In mijn boek Besmette Jeugd bekeek ik wat er vanaf het einde van de oorlog tot en met de jaren vijftig gebeurde met de kinderen.

De datum staat nog in hun geheugen gegrift : 4 januari 1977. Die dag moesten Pierre Bokma en Lex Oostendorp opkomen om hun dienstplicht te vervullen. Hun paden voor en na deze tijd verschilden aanmerkelijk, maar ze hebben altijd contact gehouden. Terwijl buiten het zicht op het water wordt vertroebeld door mist, halen de acteur en oud-inspecteur-generaal der Krijgsmacht in het restaurant van het Rott erdamse Hotel New York in hoog tempo herinneringen op. Bokma vertelt dat hij werd opgeroepen op de dag dat hij werd aangenomen op de Toneelacademie Maastricht.

Buiten de Schatkamer, de pronkzaal van het Nationaal Militair Museum vol oude uniformen, vaandels, schilderijen en documenten, staat een bordje: “Deze zaal is vandaag gesloten voor publiek.” Binnen gaat het over belangrijke zaken: Frederik heeft de vier hoogleraren en een voormalig hoogleraar militaire geschiedenis in Nederland uitgenodigd voor een gesprek over de stand van het vakgebied. Aan tafel zitten Herman Amersfoort, Petra Groen, Jan Hoffenaar,
Wim Klinkert en Ben Schoenmaker. Wordt dit gesprek een ware richtingenstrijd of zijn de vijf historici vredelievend en eensgezind?