Cameraman onder de nazi’s : Hoe onderscheid je echte herinneringen van pseudoherinneringen?

Het geheugen werkt niet als een filmcamera. Het is geen reproducerende instantie, eerder een reconstruerende. Je kunt niet ‘terugspoelen’ of letterlijk terugkijken in je herinneringen. Sterker nog: gebeurtenissen uit het verleden kunnen in het geheugen zijn vervormd. Cameraman onder de nazi’s van voormalig Arq-medewerker Wim Visser laat heel mooi zien hoe dit fenomeen een rol kan spelen bij herinneringen van oorlogsgetuigen.

Een feilloos geheugen bestaat niet

Ooit zag ik in het United States Holocaust Memorial Museum (USHMM) in Washington een expositie met video-interviews met ooggetuigen. Ze hadden als kind de eerste jaren van de Jodenvervolging in nazi-Duitsland meegemaakt. Ze beschreven marcherende SA-mannen die antisemitische liederen zongen, haatdragende posters, pesterijen door andere kinderen. Af en toe verscheen er een tekst onderin beeld waarin werd aangegeven dat de herinnering niet juist kon zijn, omdat de beschreven poster pas jaren later ontworpen was of het gehoorde lied toen nog niet geschreven.

Themanummer : Tussen feit en fictie

Inhoud:

Een feilloos geheugen bestaat niet

Cameraman onder de nazi’s : Hoe onderscheid je echte herinneringen van pseudoherinneringen?

Herinneringen aan Iwan : De processen tegen John Demjanjuk

Duizenden Westerborken

Het verhaal achter de praalwagens : De vroege herinneringscultuur verbeeld

Wie goed doet, goed ontmoet!

Verzetsvrouw Mia Lelivelt vertelt hoe de opvang van vele onderduikers in huis spanning meebracht voor het hele gezin.

'Het noodlot van een Groningse boer, in vijf maanden tijd gevangen in drie concentratiekampen'

Op 7 mei 2008 verzamelden zich bij het voormalig interneringskamp 'De Beetse' vlakbij Sellingen familieleden en kennissen van de in de Tweede Wereldoorlog omgekomen boer Lammert Huizing (1916-1944). Op deze dag werd een monument voor hem en zijn vrouw onthuld omdat zij de moed hadden om tijdens de bezetting onderdak te verlenen aan de Joodse familie Sachs uit Vlagtwedde, bestaande uit vader, moeder en drie dochters. Voor boer Huizing liep dit fataal af omdat in de zomer van 1944 hun schuilplaats op zijn boerderij werd ontdekt.

Voorbij de drempel van het onvoorstelbare : tien keer de concentratiekampen in beeld

Vanaf deze week draait de Russische film Sobibor in de bioscoop. De film probeert de holocaust opnieuw in beeld te brengen. Door de filmgeschiedenis heen zijn er meer pogingen gedaan om de wereld van de concentratiekampen te vangen op het grote doek. Henk Bovekerk en George Vermij kozen tien essentiële speelfilms en documentaires uit over de onvoorstelbare werkelijkheid van de vernietigingskampen en de niet te bevatten gebeurtenissen die daar plaatsvonden.

Golven olie en vrachten bauxiet

In de WO2-zoekmachine Oorlogsbronnen.nl komen miljoenen bronnen uit honderden verschillende erfgoedcollecties samen. Iedere bron kent een eigen verhaal en achter elk verhaal schuilen verschillende bronnen. Dit keer in ‘Oorlogsbron uitgelicht’: de gevolgen van de Amerikaanse aanwezigheid in de toenmalige Nederlandse koloniën Suriname en de Antillen tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Het weergeven van leed

Misschien weet u het nog, de polemische ruzie in de jaren tachtig tussen Rudy Kousbroek en Jeroen Brouwers. Het ging over de verschrikkingen in de interneringskampen ten tijde van de Japanse bezetting van Nederlands-Indië. De ruzie ligt inmiddels in het verleden, maar is qua thematiek van alle tijden. Kousbroek vergeleek het kampregime met het schrikbewind van zijn kostschool; voor Brouwers was de toestand zoals hij en zijn familie die hadden ervaren vele malen gruwelijker.

Leidde het Duitse kolonialisme tot de Holocaust?

Ook Duitsland worstelt met een koloniaal verleden. Die worsteling gaat vooral over de ‘vergeten geschiedenis’ van Duits-Zuidwest-Afrika (het huidige Namibië). Hier werden tussen 1904 en 1907 grote delen van de Herero- en Nama-volkeren door Duitse troepen uitgemoord: de eerste genocide van de twintigste eeuw. Liggen de wortels van de Holocaust in het Duitse kolonialisme? En (hoe) moeten herstelbetalingen aan nabestaanden plaatsvinden? Een inleiding van historicus Tom Menger tot twee recente debatten.

(H)erken meer stemmen in het historische verhaal

“The enemy is someone you can eat”, zo zei dr. J.H.B. den Ouden in 1981 tijdens een college Culturele Antropologie voor Wageningse sociologiestudenten. Het onderwerp van het college was stammenstrijd binnen een tribale samenleving. In sommige van deze samenlevingen werd de vijand niet gezien als medemens, maar als een dier. Je kon er mee doen wat je wilde, zoals… opeten. Wat duidelijk was: voor de vijand golden andere regels dan voor stamleden.

Pagina's