Niet alleen Joden die de concentratiekampen overleefden hielden daar trauma’s aan over. Ook degenen die ondergedoken zaten liepen psychische schade op.

In Israël is daar lange tijd geen ruimte en aandacht voor geweest.
 

De stichtingen Elah (van oorsprong Nederlands) en Amcha bieden hulp.

Rituelen kom je overal tegen: van het uitwisselen van ringen op een trouwdag tot koekhappen op het schoolplein op Koningsdag. Ook de Dodenherdenking op 4 mei bestaat uit een reeks van rituelen die ieder jaar herhaald worden en uitdrukking geven aan de Nederlandse geschiedenis en identiteit. Na 75 jaar herdenken van de Tweede Wereldoorlog rijst steeds vaker de vraag: Hoe kunnen herdenkingsrituelen in de toekomst betekenisvol blijven?

Rutte maakt excuses aan Joodse nabestaanden, Amsterdam wil excuses maken voor de slavernij. Kan dat? Filosoof Paul van Tongeren bepleit te erkennen dat we deel uitmaken van gemeenschappen, of we willen of niet. 

Van Tongeren vindt de filosofie van nut, door vragen te stellen in een veld met enkel standpunten. Zoals; kunnen alleen daders excuses aan slachtoffers maken? Wat betekent het als excuses tot stand komen op basis van ­debat, wetenschappelijk onderzoek en politieke besluitvorming? Worden ze beperkt door mogelijke juridische effecten? Wat zijn excuses eigenlijk?

Dit jaar staat in het teken van 75 jaar vrijheid. Het is bijna 75 geleden dat de Tweede Wereldoorlog is beëindigd. Maar wil dat ook zeggen dat de oorlog werkelijk is afgelopen? Manon Kleijweg werkt als ouderenpsychiater en heeft in haar praktijk met mensen te maken die nog elke dag met een trauma van de oorlog leven. Dit heeft een impact op hun persoonlijkheid, hun dierbaren en hun leven.

“Tot op de dag van vandaag houd ik me bezig met de behandeling van psychisch leed van een oorlog die 75 jaar geleden ophield.”