Vergelding kent geen leeftijd : ‘Potgieterlaan 7; een herinnering’ van Sytze van der Zee

‘Het maakt geen verschil, NSB’er of NSB-kind, iedereen moet boeten, vergelding kent geen leeftijd’. In één zin maakt Sytze van der Zee, oud-hoofdredacteur van het Parool, in zijn autobiografische boek Potgieterlaan 7 de positie van NSB-kinderen duidelijk. Ook hij is een ‘NSB-jong’ dat evenals tienduizenden andere kinderen opgroeide in een gezin dat fout was. Van der Zee (1939) beschrijft op beeldende wijze de herinneringen aan zijn jeugd, waar de oorlog en de verkeerde politieke keuze van zijn ouders als een rode draad doorheen lopen.

Kunst en trauma

In 1986 werd een achttienjarige Cambodjaanse jongen naar een analyticus verwezen voor een consult. Tijdens de eerste ontmoeting vroeg hij om hulp bij het opschrijven van zijn herinneringen. Toen de analyticus hem vroeg wat hij zich herinnerde, kwam er maar heel weinig boven. Hij kon zich de namen van zijn familieleden niet herinneren, noch zijn eigen naam of de stad waar hij vandaan kwam, noch zijn verleden. De enige heldere herinnering was een executiescène: dorpelingen waren bijeengedreven en in een rij opgesteld om doodgeschoten te worden; de kinderen als laatsten.

Ook ‘gemengd-gehuwden’ leefden in doodsangst : Uitstel deportatie was ‘bis auf weiteres’

In de Tweede Wereldoorlog werden joden die getrouwd waren met niet-joden en een kind hadden, voorlopig niet op transport gesteld.

Loucky Content, journaliste, is bezig met een onderzoek naar wat de groep ‘gemengd-gehuwden’ heeft meegemaakt. Mensen van de doelgroep die aan dit onderzoek willen meewerken, kunnen contact met haar opnemen.1

In onderstaand artikel volgt een eerste indruk van dit lopende onderzoek.

Vrouwenkamp Struiswijk: ‘Alles is in orde : Belofte aan de kinderen die hun verleden zoeken ingelost

Alles is in orde is de titel van het pas verschenen boek waarin Els Michielsen-Baljon een geschiedenis geeft van het aan de rand van Batavia gelegen vrouwenkamp Struiswijk. De titel is een vertaling van het Japanse ‘fushimban ijo arimasen’, het wachtwoord waarmee de vrouwelijke gevangenen die nachtdienst hadden zich bij de surveillerende Japanse militairen moesten melden.

Casuïstische waarnemingen weerspiegeld in onderzoek

De Indische jeugdige oorlogsgetroffenen maken momenteel het grootste deel uit van de aanvragers bij WUV (Wet Uitkeringen Vervolgingsslachtoffers 1940-1945) en WUBO (Wet Uitkeringen Burger-Oorlogsslachtoffers 1940-1945). Derhalve is het onderzoek ‘Gezondheid en herinneringen aan de oorlogsjaren van Indische jeugdige oorlogsgetroffenen' van Mooren en Kleber zeer relevant voor ons werk als artsen van het Medisch Bureau van de Pensioen- en Uitkeringsraad (PUR).

Het onderzoek van Mooren en Kleber : inzichten en vragen

De hoeveelheid zorgvuldig bij elkaar gebrachte informatie in dit onderzoeksverslag brengt de lezer tot wanhoop of tot verder lezen en reflectie.

De vragen die de onderzoekers willen beantwoorden zijn, ontdaan van wetenschappelijke precisie, als volgt te formuleren:

Wat hebben jongeren meegemaakt die in Indië verbleven tijdens de Tweede Wereldoorlog?

Hoe is het nu met hun gezondheid gesteld?

Is er een verband tussen hoe zij zijn omgegaan met hun ervaringen en hun huidige gezondheid?

Het is oorlog gebleven : Molukse jeugdige oorlogsgetroffenen

Inleiding

Door de Vakgroep Klinische Psychologie en Gezondheidspsychologie van de Universiteit Utrecht werd in 1996 een rapport uitgegeven over een onderzoek onder Indische jeugdige oorlogsgetroffenen. Het gaat om mensen die geboren zijn tussen 1929 en 1945.

Totale vervreemding : De pijn uit het verleden

Onder de huid van ogenschijnlijke vrede zeurt de oorlog. Die oorlog gaat nooit helemaal meer over. Blijft op de bodem van je ziel zitten. De achterdocht voor vrede, die geen vrede bleek te zijn maar een nieuwe oorlog inhield. Toch het blijvende verlangen, honger naar vrede, naar mooie dingen, naar zorgeloosheid, angstloosheid, veiligheid, onbevangenheid, harmonie, naar het weer kunnen voelen.

Kampjongen en verzekeringsarts, verzekeringsarts en kampjongen

Mij is gevraagd een oordeel te geven over het onderzoeksrapport ‘Gezondheid en herinneringen aan de oorlogsjaren van Indische jeugdige oorlogsgetroffenen' van Mooren en Kleber, vanwege mijn betrokkenheid bij dit onderwerp en vanwege het feit dat ik verzekeringsarts ben.

Omdat ik zelf als kind de oorlogsjaren in de Japanse kampen heb doorgebracht heeft het lezen van dit onderzoeksrapport het nodige bij me losgemaakt. Het heeft als het ware de kampjongen in mij geactualiseerd waardoor de verzekeringsarts even moest terugtreden.

Pagina's