“Daar alleen kan liefde wonen,

Daar alleen is het leven goed.

Waar men blij en ongedwongen Alles voor elkander doet"

Ik citeer uit een poëziealbum van de in 1998 overleden PVDA-politica Annemarie Grewel, dat vorig jaar geschonken werd aan het Amsterdams Historisch Museum.¹ Het was een versje van de juffrouw op school in 1944. Annemarie Grewel had er later bij geschreven:

De openbare herinnering aan de Tweede Wereldoorlog heeft in Nederland, zo goed als in veel andere landen, in de loop van de laatste zestig jaar ingrijpende veranderingen ondergaan. Om dat proces in kaart te brengen, kunnen we monumenten, films, literatuur, rituelen en andere ‘culturele vormen van de herinnering’ gebruiken als bakens. Dat is precies wat ik in deze bijdrage wil laten zien.

Bij welke gelegenheid zouden hulpverleners en erfgoedbeheerders elkaar ‘in het wild’ treffen? Het Historisch Centrum Overijssel (HCO) en Stichting Cogis hebben niet gezocht naar een antwoord op die vraag, maar een gelegenheid gecreëerd door een symposium te organiseren over ‘herdenken en verwerken’. Dit ter gelegenheid van de bevrijding van Zwolle op 14 april 1945.

Op 4 en 5 mei herdachten en vierden we dat de Tweede Wereldoorlog in Nederland zestig jaar geleden eindigde. Het overlijden van prominenten als prins Bernhard en Loe de Jong droeg bij aan deze vijfjaarlijkse opleving van aandacht voor de Tweede Wereldoorlog. Dat het debat over die oorlog maar niet tot rust komt, blijkt ook uit de media-aandacht voor Hinke Piersma’s boek. Haar onderwerp heeft dan ook alles met de oorlog én de oorlog na de oorlog te maken: de Drie van Breda, Kotalla, Aus der Fünten en Fischer (de in 1966 in vrijheid gestelde Lages was de vierde).