Tijdens het minisymposium ‘Herinneringen aan trauma’s: accuraat en actueel?’ - gehouden op 25 november 2005 ter ere van het afscheid van de voorzitter van Stichting Pelita, de heer Stoové

- was Douwe Draaisma één van de sprekers. In zijn lezing schetst hij dat mensen bij het ouder worden vaker terug gaan naar herinneringen uit de tijd van hun adolescentie en vroege volwassenheid en dat die herinneringen en de interpretaties ervan onderhevig zijn aan verandering.

Bombardementen, verkrachtingen, vlucht en verdrijving - voor veel Duitsers ging het einde van de oorlog met grote verschrikkingen gepaard. Sinds kort groeit in de Bondsrepubliek de aandacht voor deze kant van de Tweede Wereldoorlog. Dit artikel beschrijft de verschillende categorieën slachtoffers en belicht de ingewikkelde zoektocht naar een balans tussen het erkennen van schuld en het vertellen over eigen leed.

Siertsema beschrijft en analyseert in haar proefschrift Uit de diepten de literaire, morele en levensbeschouwelijke aspecten van Nederlandse egodocumenten geschreven in de Tweede Wereldoorlog. Niet alleen de werken van bekende schrijvers zoals Hillesum, Herzberg en Durlacher zijn onderzocht, maar ook die van minder bekende auteurs. Wat waren hun reacties op de ervaringen in het kamp en welke veranderingen brachten die teweeg in hun mens- en Godsbeeld?

Dit is het verhaal van een onstuimige ontmoeting. Het begint met een citaat van de Amerikaanse dichteres Sylvia plath, dat zonder al te veel moeite als een poëtische wens voor een zorgeloze kindertijd geïnterpreteerd kan worden, met tussen de regels door de nadrukkelijke donkere realiteit dat dat voor sommige kinderen niet weggelegd is.

Getraumatiseerde ouderen die psychische hulp zoeken, hebben net als andere ouderen vaak moeite met de levens-opgaven die bij hun leeftijd horen, maar dat komt in hun geval vooral door de fikse ‘erfenis' die ze meebrengen: stagnaties en breuken in hun psychische ontwikkeling, bijvoorbeeld vanuit de oorlog en wat daaruit voortvloeide. Erkenning en bewerking daarvan in de behandeling, kan ruimte bieden om de geëigende bestaansopdrachten van de ouderdom aan te gaan.

inleiding

Henk Maurits, freelance filmjournalist, bericht in deze rubriek periodiek over belangwekkende films en documentaires.

Film: Coodbye Bafana

Regie: Bille August, USA, 2007 Te zien sinds 6 september in de

FILMHUIZEN.

Henk Maurits, freelance filmjournalist, belicht in deze rubriek periodiek over belangwekkende films en documentaires.

Ditmaal over twee films die hem opvielen op het IDFA, het Internationale Documentaire Filmfestival Amsterdam.

Documentaire: Vooral niet opvallen. Nederlanders in Buchenwald

Regie: Emiel Bakker, Nederland 2008, 54 MIN.

Première: 23 november tijdens IDFA 2008

Documentaire: Pizza in Auschwitz

Regie: Moshe Zimerman, Israël 2008, 55 MIN.

In de loop van dit jaar brengt Cogis een bundel interviews uit met mensen die, na ingrijpende oorlogservaringen en vaak grote verliezen, besloten te emigreren naar de Verenigde Staten. Hoe spreken ze over hun leven toen, hun oorlogservaringen, over Nederland, hun overwegingen om te emigreren en over hun ‘nieuwe’ levensomgeving?

Als voorpublicatie volgt hier het relaas van Jaap Polak.

inleiding

‘Een van de twee sleurt me aan mijn polsen verder, de gang door. Nu trekt ook de ander aan me, waarbij hij zijn hand zo om mijn keel legt dat ik niet meer kan schreeuwen, niet meer wil schreeuwen uit angst gewurgd te worden. Ze rukken allebei aan mijn kleren, ik lig al op de grond. [...] een van de mannen [staat] op de uitkijk, terwijl de ander aan mijn ondergoed rukt, met geweld zijn weg zoekt - [...] Als ik wankelend overeind probeer te komen, werpt de tweede zich op me en dwingt me met vuisten en knieën terug op de grond.’

Historicus Willem Melching las de vuistdikke Postwar: a history of Europe since 1945 van de Britse auteur, historicus en professor Tony Judt. Hij prijst het boek, plaatst kanttekeningen en becommentarieert een aantal onderwerpen: de ‘herrijzenis van Europa uit de as van stalinisme, fascisme, nazisme en Tweede Wereldoorlog', de economische bloei in de jaren vijftig en de val van het iJzeren gordijn.