Op 19 januari 1942 vond in de Indische Oceaan een scheepsramp plaats, waarbij meer dan 400 burgerslachtoffers vielen. Deze mannen, allen van Duitse of Oostenrijkse afkomst, waren in Nederlands-Indië vanaf 10 mei 1940 geïnterneerd geweest vanwege hun status als staatsburger van de vijand – in tijden van oorlog toentertijd gebruikelijk. Medio 2022 is bij het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) in Den Haag een nieuw onderzoek naar deze scheepsramp gestart, in het bijzonder om de slachtoffers een gezicht te geven.

Adolf Menko (1888-1963) kwam uit een Joods gezin met veertien kinderen en was na de oorlog de enige overlevende van zijn generatie. Ook Adolfs eigen zoon Siegfried was omgekomen, in Mauthausen. ‘Veertien kinderen’ is geschreven door een kleinzoon van Adolf, klinisch geneticus Fred Menko (1951). ‘Ik heb door het uitzoeken van de geschiedenis familieleden voor het eerst leren kennen.’

Dertig jaar na de Bijlmervliegramp blijkt de belangstelling daarvoor groter dan ooit. KRO-NCRV gaf opdracht een spannende serie genaamd Rampvlucht te maken over de ramp in vijf afleveringen. De nog jonge Omroep ZWART produceerde de documentaire Een gat in mijn hart, over de kinderen van toen, zij die de ramp overleefden en tekeningen daarvan maakten.

"Familiegeschiedenis biedt een ingang naar het verleden." Suze Zijlstra over het belang van persoonlijke verhalen-én de noodzaak om ook voorbij de pijn van de eigen geschiedenis te kunnen denken.