Wat betekende verzet tegen het nationaalsocialisme precies en wat kunnen we er nu nog van leren? Wie zich buigt over de vraag wie er in verzet kwamen, en in welke context, ziet al direct hoe divers deze groepen waren, zeker als we het Europees niveau bekijken. Hoe onderscheid te maken tussen al die mensen en groeperingen? En welke lessen moeten we nu aan onze kindren doorgeven? 

Niet alleen Joden die de concentratiekampen overleefden hielden daar trauma’s aan over. Ook degenen die ondergedoken zaten liepen psychische schade op.

In Israël is daar lange tijd geen ruimte en aandacht voor geweest.
 

De stichtingen Elah (van oorsprong Nederlands) en Amcha bieden hulp.

Rituelen kom je overal tegen: van het uitwisselen van ringen op een trouwdag tot koekhappen op het schoolplein op Koningsdag. Ook de Dodenherdenking op 4 mei bestaat uit een reeks van rituelen die ieder jaar herhaald worden en uitdrukking geven aan de Nederlandse geschiedenis en identiteit. Na 75 jaar herdenken van de Tweede Wereldoorlog rijst steeds vaker de vraag: Hoe kunnen herdenkingsrituelen in de toekomst betekenisvol blijven?

Rutte maakt excuses aan Joodse nabestaanden, Amsterdam wil excuses maken voor de slavernij. Kan dat? Filosoof Paul van Tongeren bepleit te erkennen dat we deel uitmaken van gemeenschappen, of we willen of niet. 

Van Tongeren vindt de filosofie van nut, door vragen te stellen in een veld met enkel standpunten. Zoals; kunnen alleen daders excuses aan slachtoffers maken? Wat betekent het als excuses tot stand komen op basis van ­debat, wetenschappelijk onderzoek en politieke besluitvorming? Worden ze beperkt door mogelijke juridische effecten? Wat zijn excuses eigenlijk?