Omgaan met het kwaad: over de blijvende erfenis van collaboratie

De Tweede Wereldoorlog kan benaderd worden vanuit de optiek van de daders, de slachtoffers en de omstanders. Dat levert totaal verschillende verhalen op. Chris van der Heijden, auteur van het standaardwerk Grijs Verleden, benadert in dit artikel de thematiek vanuit het perspectief van mensen die in de oorlog hebben gecollaboreerd. Het accent ligt daarbij op de naoorlogse periode.

 

Het internaliseren van een genocide: herdenken om te overleven

De vervolging van en massamoord op de Armeniërs wordt beschouwd als de eerste volkerenmoord in de Twintigste eeuw en heeft de afgelopen jaren zowel in de wetenschap als in het publieke debat veel aandacht gekregen. Toch is er over de gevolgen op lange termijn van deze ‘vergeten genocide’ weinig bekend. Hoe beïnvloedt zo’n gebeurtenis het wereldbeeld, de politieke standpunten en het dagelijks leven van de Armeniërs van nu?

 

Onafgedane zaken: Paul Hellmann over onderduik, loyaliteiten, houvast en schrijven

Paul Hellmann (1935), journalist bij NRC Handelsblad tot 1995, moest op zevenjarige leeftijd onderduiken en is, na korte verblijven elders, terechtgekomen bij de familie Kröller-Müller in de buurt van de Hoge Veluwe. Na de oorlog kon hij niet terug naar huis, zijn vader was vermoord in Sobibor en zijn moeder kon hem niet opvangen. Hij bracht de naoorlogse jaren tot aan zijn studententijd door in het gezin van Marten Toonder. Voor een recensie van Hellmanns boek Mijn grote verwachtingen zie bladzijde 7 van dit nummer.

Boekbespreking: Mijn grote verwachtingen, herinneringen

 

In Mijn grote verwachtingen verhaalt Hellmann van zijn herinneringen aan zijn jeugd als onderduikkind, zijn filmverslaving en zijn zoektocht naar zijn in Sobibor vermoordde vader.

Het is een boek van een succesvolle overlever die zich pas op latere leeftijd werkelijk realiseert dat zijn vader is vermoord en dat het voor hem noodzakelijk is uit te pluizen hoe dat in zijn werk is gegaan.

 

SCOPE. Henk Maurits, freelance filmjournalist, belicht in deze rubriek periodiek over belangwekkende films en documentaires.

Henk Maurits, freelance filmjournalist, belicht in deze rubriek periodiek over belangwekkende films en documentaires.

 

Filmprogramma: After Victory Oorlogsfilms op het Filmfestival Rotterdam.

 

Film: Lebanon

Regie: Samuel Maoz, Israël, 2009, 94 MINUTEN.

Nu TE ZIEN IN DE FILMHUIZEN.

 

Film: Beaufort

Regie Jozef Cedar, Israël, 2007, 120 MINUTEN.

Première op IFFR 2010.

 

Film: Resisim

De kracht van het gezin: kinder- en jeugdpsychologe Julia Bala

Welke gezichten gaan er schuil achter de hardwerkende behandelaren van psychotrauma, wat zijn hun drijfveren, waarom kozen ze voor het vak en waar zijn ze door beïnvloed? Eli ten Lohuis interviewt Julia Bala, sinds 2002 als kinder- en jeugdpsychologe en psychotherapeute verbonden aan Centrum '45, locatie Diemen, waar zij in zowel de polikliniek als de dagkliniek met vluchtelingengezinnen werkt.

 

Manieren van zien

 

Ken Miller: psycholoog over de grenzen heen: op de grens van ontwikkelingswerk en psychische hulpverlening

 

De Amerikaanse klinisch psycholoog en onderzoeker Ken Miller is sinds februari 2010 werkzaam als mental health advisor van Artsen zonder grenzen. Miller heeft een eigen visie op hulpverlening aan mensen die lijden aan de psychische gevolgen van (oorlogs)geweld, conflicten en natuurrampen. Met name stelt hij vraagstekens bij de bruikbaarheid van het in het westen ontwikkelde concept pTSS als het gaat om traumahulpverlening in niet-westerse landen.

Een collectieve autobiografie in een moderne jas: persoonlijke verhalen van 'kinderen van “foute” ouders’ op het web

In 2008 is Cogis gestart met het project Het Open Archief, met als hart een website met verhalen van zogenoemde ‘kinderen van “foute” ouders’, kinderen van mensen die tijdens de bezetting collaboreerden, lid waren van de NSB of geboren zijn uit een relatie tussen een Nederlandse vrouw en een Duitse militair. Op deze website worden zij uitgenodigd hun jeugdherinneringen of familiegeschiedenis - desgewenst anoniem of onder pseudoniem - te vertellen.

Uitsluiting maakt ziek

Frantz Fanon werd beroemd door zijn werk als psychiater in Algerije gedurende de Algerijnse onafhankelijkheidsstrijd van Frankrijk en de boeken die hij schreef over het trauma van de kolonisatie. Hij werd geboren in Martinique in 1925, studeerde in parijs en zijn meest bekende titels zijn Peau Noire, Masques Blancs (Zwarte huid, blanke maskers, 1952) en Les Damnés de la Terre (De verworpenen der aarde, 1961). Hij overleed jong, in 1961. Fanon was arts, psychiater maar vooral ook filosoof en politiek activist.

Pagina's